“Có đến 70% số bệnh không cần thiết phải vượt tuyến. Nếu cứ vượt thì bệnh nhân sẽ tốn kém chi phí ăn ở, đi lại không cần thiết, tuyến trên cũng không còn thời gian đầu tư phát triển chuyên môn sâu”, bà Tống Thị Song Hương, Vụ trưởng Bảo hiểm y tế, Bộ Y tế trao đổi với VnExpress, chiều 8/1.
– Người dân cho rằng việc không thanh toán chi phí khám vượt tuyến từ ngày 1/1 đã làm giảm quyền lợi của nhiều người tham gia bảo hiểm y tế. Quan điểm của bà về vấn đề này?
– Thảo luận về dự luật Bảo hiểm y tế, Quốc hội đã bàn kỹ về vấn đề này. Báo cáo giám sát của Quốc hội trong 4 năm thực hiện luật cũ cho thấy số tiền chi cho khám trái tuyến là rất lớn, đây cũng là một trong những nguyên nhân gây quá tải. Theo đánh giá của Viện Chính sách y tế thì có đến 70% số bệnh không cần thiết phải vượt tuyến, kéo theo chi phí ăn ở, đi lại. Như thế, tuyến trên cũng không còn thời gian đầu tư phát triển chuyên môn sâu.
Bà Tống Thị Song Hương, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm Y tế. Ảnh: Skds.
Khi đó rất nhiều phương án được đưa ra: hạ mức hưởng thậm chí là không chi trả. Tuy nhiên, không thể không thanh toán vì như thế mất đi quyền lợi của người bệnh. Do đó, phương án cuối cùng được chốt lại chỉ thanh toán điều trị nội trú, còn ngoại trú (người bệnh tự đi được, bệnh không cần thiết) thì không thanh toán.
Điều này không làm mất đi quyền lợi của người bệnh vì người bệnh cấp cứu dù vào đâu cũng vẫn được thanh toán 100%, nếu đi khám chữa bệnh đúng tuyến khi vượt quá khả năng chuyên môn tuyến dưới chuyển lên thì vẫn được thanh toán. Với tuyến huyện được thanh toán cả khám và chữa bệnh, chỉ trừ tuyến tỉnh và trung ương.
Không được thanh toán ngoại trú nhưng mức hưởng thanh toán nội trú ở tuyến trung ương đã tăng từ 30% lên 40%, tuyến tỉnh cũng tăng từ 50 lên 60%. Tại tuyến huyện, người bệnh sẽ được thanh toán 70% chi phí cho cả điều trị nội trú và ngoại trú. Về lâu dài, đến năm 2021 sẽ mở thông tuyến hết, tuyến tỉnh thanh toán hết 100%.
– Quy định không thanh toán bảo hiểm khi khám vượt tuyến tác động thế nào tới người mắc bệnh mãn tính, thường xuyên phải đi khám định kỳ?
– Với trường hợp mắc bệnh mãn tính, cần điều trị dài ngày định kỳ, Bộ Y tế đã có quy định 47 nhóm bệnh như hen, lao, tim mạch, ung thư, bệnh nội tiết… được sử dụng giấy chuyển tuyến có giá trị một năm. Người bệnh chỉ cần chuyển tuyến một lần và sau đó được khám định kỳ theo lịch của bác sĩ suốt năm không cần xin giấy chuyển tuyến mới (trước chỉ có 5-7 nhóm bệnh).
Ngoài ra, nếu bệnh nhân đến khám trái tuyến tại tuyến tỉnh, nhưng cơ sở này không đủ khả năng điều trị mà phải chuyển tiếp bệnh nhân lên tuyến trên thì sẽ vẫn tính là đi đúng tuyến, được thanh toán 100% theo quy định.
Khám ngoại trú vượt tuyến lên trung ương, tỉnh người bệnh không được thanh toán nhưng mức hưởng điều trị nội trú lại tăng 10%. Ảnh minh họa: N.Phương.
– Theo bà việc không thanh toán vượt tuyến sẽ góp phần làm giảm quá tải. Tuy nhiên, nhiều người vẫn sẵn sàng bỏ tiền lên tuyến trung ương khám, như vậy mục tiêu giảm tải liệu có khả quan?
– Tất nhiên thời điểm bây giờ quy định này có thể không có tác dụng, nhưng việc này không kéo dài được lâu. Chính phủ cũng yêu cầu giá dịch vụ y tế phải tính đúng tính đủ – đến khi đó thì không phải dễ để người bệnh tự chi trả.
Các nước cũng thế thôi, có cụm từ tiếng Anh là “gate-keeper” nghĩa là gác cổng. Quy định này không thể không có, chỉ trừ một số nước hệ thống y tế phát triển trên dưới như nhau, không phân biệt. Như Bỉ người dân vẫn phải khám ở hệ thống bác sĩ gia đình trước, nếu tự đi lên thì càng lên cao càng phải tự chi trả nhiều, thậm chí là quỹ bảo hiểm không trả nếu không có giấy giới thiệu.
– Tâm lý chung người bệnh lo ngại trình độ của bác sĩ tuyến dưới, Bộ Y tế sẽ làm thế nào tăng cường chất lượng của cán bộ y tế?
– Vấn đề này Bộ Y tế đã nhận thấy từ lâu, nhưng để thay đổi thì phải xoay chuyển cả hệ thống. Cơ sở vật chất, trang thiết bị có thể đầu tư được nhưng con người thì cần phải có thời gian bởi đây không chỉ là đào tạo mà bác sĩ phải có nền tảng kiến thức.
Thực tế những việc ngành y tế đang làm là giải quyết vấn đề cấp bách, trước mắt. Chúng ta xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị, triển khai các đề án để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, chuyển giao dịch vụ kỹ thuật theo hình thức cầm tay chỉ việc, bệnh viện vệ tinh, phòng khám bác sĩ gia đình. Về lâu dài thì phải đào tạo một cách bài bản, hệ thống thầy – thợ, bác sĩ, điều dưỡng theo hướng chuyên sâu, chuyên ngành theo lĩnh vực.
