Từ Hội thảo quốc tế “Cải cách chính sách bảo hiểm xã hội – kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị cho Việt Nam”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã khái quát các nhận thức quan trọng để xây dựng Đề án cải cách chính sách bảo hiểm xã hội.
Hội thảo diễn ra vào sáng 29/11 tại Hà Nội do Tổ chức Lao động thế giới tại Việt Nam (ILO), Bộ LĐTB&XH tổ chức nhằm tập hợp các ý kiến xây dựng Đề án cải cách chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH), trình Trung ương thảo luận vào giữa năm 2018.
Tại Hội thảo, các ý kiến đã tập trung đề nghị định hướng cải cách chính sách cần tập trung vào yêu cầu mở rộng diện bao phủ của BHXH, đề xuất các mức đóng-hưởng phù hợp, nâng cao năng lực quản lý, minh bạch Quỹ BHXH.
Đánh giá cao các ý kiến đóng góp của các chuyên gia trong và ngoài nước, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về cải cách chính sách tiền lương, BHXH và ưu đãi người có công đã tóm lược 8 bài học quan trọng trong cải cách chính sách BHXH.
Thứ nhất, chính sách BHXH phải song hành và đặt ngang tầm với chính sách kinh tế và chính sách xã hội. Đầu tư cho BHXH là đầu tư cho con người, phát triển bền vững chứ không phải phát triển thuần túy được thực hiện với quyết tâm chính trị rất cao và sự đồng hành của cả xã hội.
Thứ hai, Phó Thủ tướng đề nghị phải coi BHXH là trụ cột an sinh xã hội nhưng được lồng ghép trong các chương trình và nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội.
Thứ ba, thực hiện đồng bộ, toàn diện, “trọn gói” các chính sách cải cách BHXH, liên quan tới các chính sách kinh tế-xã hội khác và thị trường lao động. Phó Thủ tướng giao Bộ LĐTB&XH tiếp tục nghiên cứu, tổng hợp toàn bộ các chính sách liên quan tới BHXH để bảo đảm thực hiện đồng bộ.
Thứ tư, cải cách chính sách BHXH song hành với cải cách bộ máy cơ quan thực hiện chính sách là hệ thống quản lý Quỹ BHXH.
Thứ năm, bảo đảm lộ trình cải cách BHXH gắn với khả năng kinh tế và ngân sách nhà nước; tôn trọng nguyên tắc đóng-hưởng, chia sẻ rủi ro và bảo đảm bền vững Quỹ BHXH, nhất là Quỹ hưu trí.
Thứ sáu, muốn mở rộng diện bao phủ BHXH, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh phải tập trung phát triển kinh doanh, sản xuất, mở rộng thị trường lao động, “minh bạch hoá” nền kinh tế phi chính thức để tạo ra các quan hệ lao động – quan hệ “đóng-hưởng” BHXH cùng với sự hỗ trợ tham gia BHXH của nhà nước. Theo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ và các đại biểu, việc này sẽ tạo ra văn hoá đóng BHXH tại Việt Nam.Phó Thủ tướng cũng nêu rõ một số nước như Trung Quốc khi thực hiện mở rộng diện tham gia BHXH bằng chính sách hỗ trợ người đóng thì có GDP bình quân đầu người tương đương nước ta hiện nay và có những nước còn có chỉ số thấp hơn nhưng đều đã thành công.
Thứ bảy, cải cách BHXH trên cơ sở kế thừa và phát triển các thành tựu đã có để bảo đảm thực hiện trong thời gian dài, không gây bất ổn xã hội, giải pháp không gây sốc, biện pháp linh hoạt, phân nhóm đối tượng để có chính sách khác nhau.
Cuối cùng, tầm nhìn cải cách BHXH phải là 30-40 năm với độ trễ chính sách dài nhưng phải hành động sớm. Càng cải cách sớm thì càng có dư địa để cải cách. Bài học của Italy là trong 10 năm thập niên 90 của thế kỷ trước đã tăng 4 tuổi nghỉ hưu đã gây cú sốc trong thị trường lao động.
“Phải chưng cất 8 bài học trên thành quan điểm, định hướng của cải cách BHXH”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu Bộ LĐTB&XH.
Trước đề xuất để cơ quan thuế thực hiện chức năng thu BHXH, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị BHXH chỉ nên kết nối với cơ quan thuế chứ không ủy thác hoàn toàn cho cơ quan thuế thực hiện vì tính chất và chính sách hoạt động của các cơ quan là khác nhau. Phó Thủ tướng cho rằng khi kết hợp được hai bảng lương của doanh nghiệp (một bảng lương để tính thu nhập của người lao động, một bảng lương để tính mức đóng BHXH) thì sẽ bảo vệ đầy đủ quyền lợi của người lao động, bảo đảm an toàn Quỹ BHXH và còn chống được các hoạt động chuyển giá của doanh nghiệp.
