Ngày 15/10, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với Chính phủ tổ chức Hội thảo khoa học “Vấn đề thu, nợ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế – thực tiễn tại Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế.”
Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân và Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh dự Hội nghị.
Khai mạc Hội thảo, ông Nguyễn Thiện Nhân khẳng định thời gian qua, cùng với tăng cường và hoàn thiện chính sách phát triển kinh tế, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến chính sách an sinh xã hội, đặc biệt chú ý lãnh đạo, chỉ đạo phát triển công tác bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế.
Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế giai đoạn 2012-2020 đã khẳng định bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế là hai trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội của đất nước, là nhân tố quan trọng tạo nên nền tảng bền vững cho sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.
Đặc biệt, lần đầu tiên, Hiến pháp năm 2013 đã quy định quyền được bảo đảm an sinh xã hội của công dân (Điều 34). Với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đã từng bước được hoàn thiện về cơ sở pháp lý, về tổ chức thực hiện, tạo ra kết quả rất đáng ghi nhận, đó là loại hình bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế được đa dạng hóa; lợi ích các bên tham gia được đảm bảo; Quỹ bảo hiểm xã hội được quản lý, sử dụng và đầu tư an toàn; quỹ bảo hiểm xã hội được cân đối và có kết dư; số người tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế mở rộng.
Đến nay, cả nước đã có hơn 11 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội, 63 triệu người tham gia bảo hiểm y tế, chiếm 70% dân số. Như vậy, còn một lực lượng lao động rất lớn (khoảng 34 triệu người) chưa tham gia bảo hiểm xã hội, khoảng 27 triệu người dân (30% dân số) chưa tham gia bảo hiểm y tế.
Đây là một vấn đề lớn cần phải đặc biệt quan tâm trong thời gian tới. Tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế diễn ra ngày càng nhiều với số lượng lớn, đã gây bức xúc và ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động và nhân dân.
Để khắc phục các hạn chế, yếu kém trong xây dựng và triển khai chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bên cạnh nỗ lực của các cơ quan nhà nước, đòi hỏi phải có sự vào cuộc của tất cả các tổ chức chính trị, xã hội và toàn thể nhân dân.
Theo Phó Tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Đỗ Văn Sinh, tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế xảy ra ở hầu hết các địa phương với mức độ ngày càng nhiều, phổ biến nhất là ở các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, các hộ kinh doanh…
Thống kê của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cho thấy hiện số đối tượng có quan hệ lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là 16 triệu người nhưng mới có gần 11 triệu lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Điều này cũng đồng nghĩa việc trên 5 triệu người này đã mất quyền an sinh xã hội cơ bản.
Báo cáo của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho thấy hiện có trên 300.000 đơn vị đang hoạt động, cơ quan bảo hiểm xã hội chỉ quản lý được gần 150.000 đơn vị đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội, như vậy, có đến 50% số doanh nghiệp trốn đóng bảo hiểm xã hội. Nếu không có biện pháp buộc chủ sử dụng lao động tuân thủ pháp luật về bảo hiểm xã hội, mục tiêu đến năm 2020 sẽ khó đạt được trên 50% lực lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội.
Tình trạng nợ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế diễn ra khá phổ biến và có chiều hướng gia tăng qua các năm về số đơn vị, số tiền nợ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Tính đến hết tháng 8/2014, có 47.315 đơn vị với gần 674.000 lao động tham gia bảo hiểm xã hội còn nợ tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế với số tiền nợ là 11.562 tỷ đồng, bằng 6,49% kế hoạch giao thu.
Các hành vi vi phạm pháp luật bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế là hành vi vi phạm Hiến pháp về quyền con người đã gây hậu quả nghiêm trọng, không chỉ thiệt hại về vật chất, ảnh hưởng đến quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế mà còn gây ảnh hưởng đến trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động.
Tại Hội thảo các đại biểu đã thảo luận, đánh giá về tình hình chính sách và thực thi pháp luật bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, phân tích nguyên nhân của các hạn chế và đề ra các giải pháp tổ chức thực hiện hiệu quả chính sách, đặc biệt là công tác thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và giảm nợ đọng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, đảm bảo quyền lợi cho người tham gia và thụ hưởng.
Các tham luận tập trung đánh giá, phân tích khả năng phát triển mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, tình hình thu, xử lý nợ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế ở nước ta và kinh nghiệm quốc tế; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát và tuyên truyền việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, công tác khởi kiện, thi hành án về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế.
Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh khẳng định qua 19 năm thực hiện, các cơ chế, chính sách về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đã từng bước được sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện, ngày càng tiếp cận với thực tiễn, đi vào cuộc sống và đạt được kết quả to lớn. Đây là một trong những trụ cột quan trọng của lưới an sinh xã hội.
Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho rằng cần nghiêm túc nhìn nhận những hạn chế trong thực hiện các chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế thời gian qua. Số đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc chưa nhiều, số đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện quá thấp, đây là vấn đề đáng phải suy nghĩ. Bên cạnh đó, số nợ bảo hiểm lớn quá, chiếm tới 18% số phải thu.
Phó Thủ tướng đánh giá cao các ý kiến của đại biểu, thống nhất tập trung một số nhóm giải pháp hoàn thiện cơ chế chính sách để khuyến khích các nhà đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, thực hiện đầy đủ quyền lợi trách nhiệm và nghĩa vụ của mình, khuyến khích doanh nghiệp, người lao động, người dân tự nguyện tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, quy định chế tài hữu hiệu, đủ mạnh ngay trong Luật để buộc các đối tượng cố tình trốn, chây ỳ phải thực hiện nghiêm túc các quy định của Luật.
Đồng thời với đó, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, giảm bớt các thủ tục, giảm thời gian kê khai xuống còn 49,5 giờ vào cuối năm 2015; tạo điều kiện cho người dân hưởng các quyền lợi chính đáng theo pháp. Chính phủ sẽ chỉ đạo triển khai đầy đủ để việc thực hiện các chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế ngày càng thuận lợi hơn.
Đồng tình với ý kiến của Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đề nghị làm rõ tính khả thi về mặt tài chính khi mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, phải rà lại mức tính, tăng nguồn thu và nâng độ tuổi lao động để bảo toàn quỹ. Mặt trận hoan nghênh Chính phủ cùng tham gia đợt giám sát thực hiện chính sách pháp luật về bảo hiểm y tế./.
