SKĐS – Số người tham gia bảo hiểm y tế (BHYT) tính đến cuối tháng 3/2015 sụt giảm gần 1,4 triệu người, một phần nguyên nhân trong số này được “đổ lỗi” do thủ tục mua thẻ BHYT theo hộ gia đình rối rắm.
Số người tham gia bảo hiểm y tế (BHYT) tính đến cuối tháng 3/2015 sụt giảm gần 1,4 triệu người, một phần nguyên nhân trong số này được “đổ lỗi” do thủ tục mua thẻ BHYT theo hộ gia đình rối rắm. Để giúp người dân không gặp phải rắc rối, phiền hà khi mua BHYT hộ gia đình, Bộ Y tế và Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam hiện đang tìm biện pháp gỡ rối cho người mua thẻ BHYT theo hộ gia đình.
Vì sao giảm tỷ lệ người tham gia BHYT?
BHXH Việt Nam cho biết, trong năm 2014, cả nước có 64,67 triệu người tham gia BHYT, chiếm 71,6%. Tuy nhiên, đến nay, số người tham gia BHYT chỉ đạt khoảng 63,3 triệu người, giảm gần 1,4 triệu người. Con số này khiến nhiều người lo ngại cho mục tiêu 75% dân số nước ta có thẻ BHYT năm 2015 có thành hiện thực hay không….
Bộ Y tế cũng cho rằng, đối tượng tham gia BHYT giảm không chỉ là đối tượng tham gia theo hộ gia đình, mà tập trung chủ yếu ở nhóm do ngân sách nhà nước đóng và hỗ trợ đóng. Tính theo cơ cấu giảm trong tổng số giảm của quý I/2015 so với năm 2014 thì nhóm ngân sách nhà nước đóng giảm 65,8%; nhóm ngân sách nhà nước hỗ trợ đóng (học sinh, sinh viên, cận nghèo) giảm 34,2%.
Cần tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia BHYT. Ảnh: TM
Nguyên nhân của việc giảm đối tượng tham gia được chỉ ra là do các địa phương thực hiện chương trình giảm nghèo, một số xã không thuộc Danh mục các xã khó khăn theo Quyết định số 1049/QĐ-TTg nên không được ngân sách nhà nước mua BHYT, do đó số lượng người tham gia BHYT thuộc đối tượng ngân sách nhà nước hỗ trợ giảm đi. Tương tự như vậy, một số địa phương có số đối tượng cận nghèo tham gia BHYT cũng giảm đi. Do tình hình kinh tế xã hội vẫn khó khăn, nhiều doanh nghiệp cuối năm khi tăng tiến độ sản xuất thì sử dụng lao động nhiều, đến đầu năm 2015 khi vào mùa Tết, lễ hội thì cắt giảm lao động do chưa có nhu cầu. Bộ Y tế cũng thừa nhận sự sụt giảm còn do khó khăn bước đầu trong triển khai BHYT theo hộ gia đình.
Về vấn đề BHYT hộ gia đình, tuy việc mua BHYT theo hộ gia đình dù đã giúp giảm mức đóng khá nhiều so với việc mỗi thành viên tự mua, nhưng vẫn là thách thức với những hộ thu nhập thấp. Mặc dù bình quân một gia đình có 5 người tham gia BHYT chỉ phải đóng khoảng gần 2 triệu đồng/năm, tức khoảng 33.000 đồng/tháng. Nhưng đối với người dân ở khu vực nông thôn đây vẫn là một khoản chi phí khá lớn. Tại nhiều địa phương, thủ tục mua thẻ BHYT theo hộ gia đình thời gian qua còn máy móc, khó thực hiện. Đơn cử như việc người dân phải chứng minh sự tham gia BHYT của từng thành viên gia đình bằng việc photocopy thẻ của người đã tham gia; xác nhận tạm vắng đối với người có hộ khẩu hoặc đăng ký tạm trú tại thành phố nhưng chuyển đến nơi khác làm việc, sinh sống… khiến người dân phải đi lại quá nhiều nơi, nhiều lúc.
Một số nhân viên đại lý BHYT tại quận, huyện còn cứng nhắc trong việc lập danh sách, hướng dẫn người đại diện hộ gia đình khi kê khai danh sách tham gia BHYT.
Đơn giản thủ tục hành chính trong thực hiện BHYT hộ gia đình
Để giải quyết tình trạng mua BHYT sụt giảm, Bộ Y tế đang phối hợp với BHXH để “rối đâu gỡ đấy”. Bộ Y tế đã có công văn gửi BHXH Việt Nam về việc đơn giản các thủ tục tham gia BHYT hộ gia đình. Theo đó, Bộ Y tế đề nghị BHXH Việt Nam sửa đổi, bổ sung Công văn số 777/BHXH-BT ngày 12/3/2015 về việc hướng dẫn một số nội dung về thu BHYT theo hướng đơn giản, tạo thuận lợi cho người tham gia BHYT và tuân thủ đúng các quy định của pháp luật về BHYT. Việc hướng dẫn cần đảm bảo sự thống nhất trong triển khai, tránh làm phát sinh những thủ tục phiền hà, ảnh hưởng đến việc tham gia BHYT.
Bộ Y tế cũng đề nghị trong giai đoạn hiện nay, không bắt buộc người tham gia BHYT theo hộ gia đình phải trình cơ quan quản lý các loại giấy tờ để chứng minh về đặc điểm nhân thân đối tượng, về sự tham gia BHYT của thành viên hộ gia đình (như photocopy thẻ BHYT của thành viên hộ gia đình đã tham gia BHYT; không phải xuất trình giấy tạm vắng, giấy xác nhận ly hôn hoặc các giấy tờ khác thuộc về trách nhiệm quản lý của UBND cấp xã).
Về phía BHXH Việt Nam, để đơn giản hóa các thủ tục, BHXH Việt Nam đã có công văn hướng dẫn về việc thu BHYT hộ gia đình đến BHXH các địa phương. Theo đó, đối với hộ gia đình tham gia BHYT đã có người tham gia BHYT tự đóng 100% mức đóng, nếu sau ngày 1/1/2015 tiếp tục tham gia BHYT thì thực hiện cho cá nhân người đó hoặc theo hộ gia đình; những người còn lại chưa tham gia BHYT, khi tham gia BHYT thì bắt buộc thực hiện theo hộ gia đình. Còn từ 1/1/2016 trở đi, toàn bộ những người có tên trong hộ khẩu hoặc sổ tạm trú phải thực hiện BHYT hộ gia đình.
Hiện BHXH Việt Nam đang chỉ đạo cơ quan BHXH các địa phương dừng việc yêu cầu phải photocopy thẻ BHYT hoặc giấy tạm trú tạm vắng của người đi làm ăn, công tác ở nơi khác để được mua thẻ. Theo hướng dẫn của BHXH Việt Nam, trong thời gian chờ UBND xã, phường lập danh sách tham gia BHYT theo hộ gia đình, từ ngày 1/1/2015 đến trước ngày 1/10/2015, khi hộ gia đình tham gia BHYT thì chỉ cần đại diện hộ gia đình (không nhất thiết là chủ hộ) kê khai những thành viên trong gia đình cần mua thẻ, những người đi công tác xa…
Đối với những người đi làm ăn xa, khi đăng ký tạm trú tạm vắng tại địa phương cũng sẽ có quyền tham gia BHYT tại địa phương đang công tác và được hưởng đầy đủ các quyền lợi theo quy định.
