Tổ chức Lao động quốc tế dự báo về Quỹ BHXH của Việt Nam

Chủ trì hội thảo có Tiến sĩ Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban các vấn đề xã hội của Quốc hội, Thứ trưởng Bộ LĐ TB-XH Phạm Minh Huân, Giám đốc Văn phòng ILO tại Việt Nam ông Gyorgy Sziraczki.

Từ kết quả thống kê nhân khẩu, thị trường lao động và kinh tế vĩ mô của Việt Nam, ILO đã đưa ra dự báo về Quỹ BHXH của Việt Nam. Theo đó đối tượng tham gia BHXH có thể tăng khá hạn chế trong thời gian tới. Do sự lão hoá của dân số, số người nghỉ hưu dự kiến sẽ tăng lên đáng kể; tỷ lệ người về hưu trên tổng số người đóng bảo hiểm dự kiến sẽ tăng lên 63,8% vào năm 2049; xa hơn đến năm 2099 sẽ lên đến 119,6%. Với giả định rằng tỷ lệ đóng bảo hiểm không đổi, ở mức 22%, Quỹ BHXH có thể sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng vào năm 2034.

Từ những dự báo nói trên, ILO đưa ra 02 phương án thay đổi nhằm đảm bảo an toàn Quỹ BHXH trong dài hạn. Phương án thứ nhất là tăng tuổi nghỉ hưu lên 65 tuổi và giảm tỷ suất tích luỹ hàng năm xuống còn 1,5%. Sự tăng giả định bắt đầu vào năm 2018 đối với nữ, kéo dài cho đến khi bắt kịp với tuổi nghỉ hưu của nam đươc quy định hiện nay (60 tuổi). Tuổi nghỉ hưu của cả nam và nữ sau đó sẽ được tăng dần (02 năm/lần) đến 65 tuổi. Tỷ suất tích luỹ hàng năm được giả định là giảm từ năm 2016 xuống mức chung là 1,5% trong 20 năm. Phương án này bao gồm cả thay đổi trong cách điều chỉnh mức lương được sử dụng để tính lương hưu, từ điều chỉnh theo lạm phát sang điều chỉnh theo mức tăng lương trung bình cho người lao động. Thời gian tính bình quân tiền lương đóng BHXH cũng sẽ kéo dài đến toàn bộ thời gian đóng bảo hiểm.

Phương án 02 của ILO đưa ra là tăng tuổi nghỉ hưu lên 65 và giảm tỷ suất tích luỹ hàng năm xuống còn 2%. Đây là phương án trung hoà trong việc tính toán mức độ hợp lý của chế độ hưu trí. Tỷ suất tích luỹ hàng năm sẽ giảm dần xuống mức 2% và giữ nguyên sau đó. Các giả định khác cũng tương tự như đã nêu trong phương án 01.

ILO cũng đưa ra 07 khuyến nghị đối với việc sửa đổi, bổ sung Luật BHXH của Việt Nam như: Tăng tuổi nghỉ hưu; Hợp lý hoá các công thức tính lương hưu; Tạo sự đồng thuận, thực hiện nhanh các giải pháp cải cách tổng thể; Tiến hành nghiên cứu về đầu tư Quỹ bảo hiểm; Thực hiện thống kê về hệ thống bảo hiểm theo định kỳ, hướng tới việc thiết lập cơ sở dữ liệu liên quan; Chú trọng mở rộng đối tượng tham gia; Xây dựng chính sách hỗ trợ BHXH tự nguyện.

Ông Gyorgy Sziraczki, Giám đốc Văn phòng ILO tại Việt Nam cũng đưa ra khuyến nghị, có thể tính mức đóng BHXH của chủ sử dụng lao động và người lao động

dựa trên tổng thu nhập, thay vì dựa trên mức lương cơ bản (theo quy định mới của Luật Lao động) .

Đa số các đại biểu tham dự hội thảo đều đánh giá cao những dự báo, khuyến nghị mà ILO đã đưa ra. Việc tăng tuổi nghỉ hưu nhận được nhiều ý kiến đồng thuận, tuy nhiên các đại biểu tham dự hội thảo cũng cho rằng cần tính toán kỹ lộ trình tăng sao cho hợp lý; các dự báo của ILO cũng cần tính đến sự thay thay đổi trong nội dung sửa đổi, bổ sung Luật BHXH, đối tượng tham gia BHXH có thể sẽ được mở rộng nhiều hơn….

Thứ trưởng Bộ LĐ TB – XH, Phạm Minh Huân nhấn mạnh: năm 2012 Việt Nam  bước vào giai đoạn già hoá dân số, sớm hơn 05 năm so với dự kiến. Vì vậy Quỹ BHXH sẽ bị ảnh hưởng lớn nếu không sớm đưa ra những thay đổi tích cực. Dự báo của ILO tạo cơ sở tích cực cho việc hoạch định chính sách BHXH nói chung và chế độ hưu trí nói riêng….

Tiến sĩ Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng các khuyến nghị của ILO đưa ra là rất thiết thực với quá trình sửa Luật BHXH của nước ta hiện nay. Ban soạn thảo nội dung sửa đổi Luật BHXH cần nghiên cứu tiếp thu các phương án thay đổi cũng như những khuyến nghị pháp lý mà ILO đã đưa ra.