Tại Hội nghị cung cấp thông tin định kỳ về bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế vừa diễn ra, những nội dung liên quan đến nợ đọng, trốn đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp tiếp tục thu hút sự quan tâm khi tình trạng này ngày càng phổ biến tại hầu hết các địa phương.
Cung cấp thông tin về tình hình nợ đọng BHXH, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp 9 tháng đầu năm 2016, ông Nguyễn Trí Đại, Trưởng ban Thu (BHXH Việt Nam) cho biết, tính đến ngày 30/9/2016, nợ BHXH là 13.121 tỷ đồng, chiếm 6% số phải thu. Trong đó, nợ BHXH bắt buộc là 8.987 tỷ đồng, với 3.351 tỷ đồng nợ kéo dài trên 6 tháng. Nợ BHXH không chỉ diễn ra với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, mà còn có cả doanh nghiệp nhà nước, tập trung ở ngành giao thông, xây dựng và các đơn vị đang thực hiện cơ cấu lại doanh nghiệp.
Trong khi đó, nợ bảo hiểm y tế là 3.653 tỷ đồng. Trong số này, ngân sách địa phương nợ tiền đóng và hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế cho một số đối tượng là 2.212 tỷ đồng. Nợ bảo hiểm thất nghiệp là 481 tỷ đồng, trong đó ngân sách địa phương nợ tiền hỗ trợ quỹ bảo hiểm thất nghiệp trước năm 2015 là 27 tỷ đồng.
Bảo hiểm xã hội gặp khó khi nợ đọng bảo hiểm đang ngày càng phổ biến tại hầu hết các địa phương. Ảnh: Đức Thanh
Nhiều doanh nghiệp hoạt động sản xuất – kinh doanh có lãi vẫn cố tình nợ đọng tiền đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp của người lao động, thậm chí có tình trạng doanh nghiệp đã thu tiền đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp của người lao động (trừ vào tiền lương), nhưng chiếm dụng để sử dụng vào mục đích khác, chứ không nộp vào quỹ BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.
Tình trạng nợ đọng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đã gây hậu quả nghiêm trọng, không chỉ ảnh hưởng đến Quỹ BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, mà còn xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, làm giảm tính nghiêm minh của pháp luật và mục tiêu chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước.
Đề cập một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng trốn đóng và chậm đóng BHXH, ông Nguyễn Trí Đại cho biết, chủ yếu do ý thức chấp hành pháp luật về BHXH của một số chủ sử dụng lao động chưa nghiêm khi thường trốn đóng, chậm đóng, chiếm dụng tiền đóng vào quỹ BHXH của người lao động.
“Các chủ sử dụng lao động vẫn chưa nhận thức đầy đủ về trách nhiệm, chưa quan tâm đến quyền lợi BHXH đối với người lao động, còn người lao động không dám đấu tranh đòi quyền lợi hợp pháp của mình vì sợ mất việc làm, trong khi tổ chức công đoàn cơ sở ở doanh nghiệp chưa mạnh dạn đấu tranh bảo vệ quyền lợi BHXH cho người lao động”, ông Nguyễn Trí Đại nói.
Bên cạnh đó, theo ông Nguyễn Trí Đại, nguyên nhân khác là do công tác phối hợp giữa cơ quan BHXH và các cơ quản lý nhà nước về BHXH, bảo hiểm y tế trong thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quy định của pháp luật về BHXH, bảo hiểm y tế tại doanh nghiệp còn hạn chế, không thường xuyên; công tác tuyên truyền chưa hiệu quả, chưa làm cho người lao động thấy được ý nghĩa nhân văn của chính sách BHXH, bảo hiểm y tế, chưa thấy được quyền và trách nhiệm phải tham gia.
Để hạn chế tình trạng trốn đóng, chậm đóng BHXH, ông Nguyễn Trí Đại cho biết, thời gian tới, BHXH sẽ thực hiện 5 nhóm giải pháp chính.
Thứ nhất, đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động, giáo dục với nhiều hình thức để nâng cao nhận thức của cấp ủy đảng, chính quyền, các cơ quan, tổ chức, đoàn thể, chủ sử dụng lao động và người lao động về ý nghĩa, tầm quan trọng của chính sách BHXH.
Thứ hai, tiếp tục phối hợp giám sát liên ngành giữa 5 cơ quan, gồm: Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Thanh tra Chính phủ và BHXH Việt Nam liên quan đến thực hiện pháp luật về BHXH tại các địa phương.
Thứ ba, chỉ đạo BHXH các tỉnh, thành phố thường xuyên trao đổi thông tin với cơ quan thuế; kế hoạch và đầu tư; ban quản lý các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp về đăng ký doanh nghiệp, hoạt động sản xuất – kinh doanh, nộp thuế. Từ đó, xây dựng kế hoạch tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra đôn đốc doanh nghiệp đóng BHXH cho người lao động, kiên quyết xử lý đối với những doanh nghiệp cố tình vi phạm pháp luật về BHXH.
Thứ tư, cải cách thủ tục hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý BHXH, đổi mới phong cách phục vụ chuyển từ hành chính sang phục vụ, tạo điều kiện tốt nhất để tổ chức, cá nhân tiếp cận BHXH, đồng thời giảm thời gian, chi phí thực hiện thủ tục BHXH.
Thứ năm, cơ quan BHXH tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và thông tin, báo cáo kịp thời tình hình vi phạm pháp luật về BHXH của các đơn vị trên địa bàn để có hướng chỉ đạo giải quyết, xử lý kịp thời. Đồng thời, công khai thông tin về các đơn vị trốn đóng, nợ tiền đóng BHXH số lượng lớn, kéo dài trên các phương tiện thông tin đại chúng như đài phát thanh, truyền hình, báo địa phương và gửi trực tiếp đến tổ chức công đoàn hoặc đại diện người lao động.
