Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động TP Hồ Chí Minh cho biết, nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng trong các năm tới rất cao.
Theo đó, trong giai đoạn 2016 – 2025, chỉ riêng tại TP Hồ Chí Minh sẽ có thêm 10.800 chỉ tiêu làm việc trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, tín dụng, bảo hiểm…
Thiếu nhân lực chất lượng cao
Theo các chuyên gia kinh tế, việc “khát” nguồn nhân lực này chủ yếu là chất lượng cao. Bởi hiện nay, sinh viên học ngành tài chính – ngân hàng, kế toán rất nhiều, tuy nhiên nếu muốn làm việc tại các ngân hàng, công ty tài chính, phần lớn đều phải đào tạo lại. Do đó, nếu các trường đại học (ĐH) chuyên ngành về ngân hàng – tại chính không có sự chuẩn bị về giáo trình đào tạo chuẩn và chất lượng, nguồn nhân lực này sẽ bị thiếu hụt rất lớn trong tương lai.
Thực tế cho thấy, thời gian qua nhiều ngân hàng, công ty tài chính đang phải đối mặt trong việc quản trị kinh doanh, quản trị rủi ro nợ xấu, xử lý nợ xấu…; thậm chí cả đạo đức nghề nghiệp khi nhiều nhân viên ngân hàng đã trục lợi, lừa đảo người gửi tiền để rút tiền rồi bỏ trốn, gây thất thoát và thiệt hại cho người dân và cả các ngân hàng, công ty tài chính hàng ngàn tỷ đồng.
Vì thế, sự thiếu hụt nhân lực các nhân viên tại công ty tài chính, ngân hàng hiện nay phần lớn là nhân lực quản trị ngân hàng, có chuyên môn cao với khả năng phân tích và dự báo, am hiểu về pháp luật cũng như linh hoạt xử lý các vấn đề thực tế. Để đáp ứng sự thiếu hụt cũng như nâng cao nhận thức cho nhân viên lĩnh vực ngành tài chính – ngân hàng, những năm qua, một số trường chuyên ngành tài chính – ngân hàng phía Nam, các ngân hàng tại TP Hồ Chí Minh luôn phối hợp tổ chức đào tạo nguồn nhân lực, đón đầu xu thế phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, các ngành liên quan đến tài chính, ngân hàng, quản trị, kinh doanh, kế toán, kiểm toán với mục tiêu không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn hướng đến chuyển dịch nguồn nhân lực trong khu vực khi hội nhập.
Thế nhưng, theo TS Lê Huyền Ngọc – nguyên giám đốc Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam chi nhánh Đông Sài Gòn, trong khoảng thời gian 10 năm (2005 – 2015), do hệ thống các tổ chức tín dụng phát triển nhanh chóng, thể hiện qua việc tăng ồ ạt số lượng ngân hàng cũng như các chi nhánh, trong khi đó chất lượng nguồn nhân lực lại không theo kịp với xu thế mới, cộng thêm sự phát triển quá nhanh của các ngân hàng đã bộc lộ nhiều hạn chế.
“Khảo sát thực tế cho thấy, nhân lực trong ngành vừa thừa vừa thiếu. Nhân lực có trình độ ĐH thừa thãi nhưng thiếu kỹ năng, yếu kiến thức, khó thích nghi với sự thay đổi và thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao trong nhiều lĩnh vực chuyên sâu như chiến lược phát triển, quản trị rủi ro, đầu tư quốc tế… Nhiều lĩnh vực, các ngân hàng phải thuê chuyên gia người nước ngoài”, bà Ngọc cho biết thêm.
Một khảo sát khác từ Viện Nhân lực ngành tài chính ngân hàng cũng cho thấy, lượng sinh viên ngành tài chính ngân hàng ra trường năm học 2012 – 2013 khoảng 32.000 người, đến năm 2016 là 61.000 người. Tuy nhiên, lượng sinh viên được tuyển dụng chỉ khoảng 50%. Chính vì vậy, hầu như các ngân hàng đều có trung tâm đào tạo, phục vụ việc đào tạo và đào tạo lại để đáp ứng yêu cầu công việc.
Cần nâng cao chất lượng đào tạo
Kỳ tuyển sinh trong năm 2017 này, ngành Tài chính – ngân hàng được dự đoán là ngành học thu hút rất nhiều sự quan tâm của thí sinh. Thực tế cho thấy, đa phần các trường đại học đều đào tạo chuyên ngành này.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, cần phải xem lại chất lượng đào tạo nguồn nhân lực ngay từ trong nhà trường. Có thể thấy, cả nước có khoảng 40 cơ sở trong nước đào tạo ngành tài chính ngân hàng. Phần lớn, các trường đào tạo thiên về lý thuyết chung, chưa chú trọng nhiều đến các kỹ năng, thiếu thực hành, khi tuyển dụng doanh nghiệp phải đào tạo lại.
Không những vậy, khả năng chịu áp lực công việc và ngoại ngữ của sinh viên tốt nghiệp cũng còn nhiều hạn chế. Do đó, trung bình, ngân hàng mất khoảng 5 tháng để đào tạo nhân viên mới tuyển dụng trước khi làm việc chính thức và cần khoảng 12 tháng để nhân viên có thể tự tin thực hiện công việc.
Hiện nay, chỉ có một số trường ĐH có thể cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành ngân hàng. Riêng tại phía Nam, trường ĐH Ngân hàng TP Hồ Chí Minh có nguồn nhân lực làm việc tại các ngân hàng, công ty tài chính trong cả nước nước nhiều nhất. Ngoài ra, còn có trường ĐH Kinh Tế, trường ĐH Ngoại Thương, trường ĐH Mở TP Hồ Chí Minh…
Tuy nhiên, trước cơ hội Việt Nam hội nhập với nền kinh tế thế giới, vì thế cần có nguồn nhân lực có thể luân chuyển trong khu vực và trên thế giới, đòi hỏi các trường ĐH chuyên đào tạo lĩnh vực tài chính – ngân hàng phải có chuẩn đào tạo quốc tế. Để đáp ứng yêu cầu này, trường ĐH Ngân hàng TP Hồ Chí Minh đã nâng cao chất lượng đào tạo, các chương trình giảng dạy. Trong đó, tài liệu giảng dạy của trường được biên soạn dựa trên các chương trình của nhiều trường Đại học nổi tiếng trên thế giới như Anh, Úc, Mỹ, Phần Lan.
Ngoài ra, trường ĐH Ngân hàng TP Hồ Chí Minh cũng đã đã liên kết đào tạo với Đại học Bolton để đào tạo cử nhân kế toán, cử nhân quản trị kinh doanh và thạc sĩ quản trị kinh doanh; đồng thời, liên kết đào tạo với Đại học Khoa học Ứng dụng Tây Bắc của Thụy Sĩ để đào tạo thạc sĩ quản trị tài chính ngân hàng; Đại học Tampere của Phần Lan để đào tạo thạc sĩ quản trị rủi ro, bảo hiểm. Bên cạnh đó, trường còn phối hợp với các ngân hàng và tập đoàn tài chính quốc tế để đào chuyên sâu các kỹ năng quản trị tài chính ngân hàng.
Theo Nhà giáo ưu tú, Phó giáo sư, Tiến sĩ Lý Hoàng Ánh, Hiệu trưởng Trường ĐH Ngân hàng TP Hồ Chí Minh, trước nhu cầu nguồn nhân lực trong tương lai rất lớn, chủ yếu là lực lượng trẻ để đáp ứng sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam, chất lượng đào tạo lĩnh vực tài chính – ngân hàng ở các trường phải đảm đương được chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp và đặc biệt là ngôn ngữ trong công tác chuyên môn trong khu vực để đảm bảo được chất lượng chuyên môn tài chính khi hội nhập.
Đứng trước xu thế này, các trường ĐH Kinh Tế, ĐH Ngoại Thương TP Hồ Chí Minh và Trường ĐH Ngân hàng TP Hồ Chí Minh cũng đang dần áp dụng các chương trình đào tạo mới để có thể tương thích và đáp ứng nhu cầu đạo tạo chất lượng cao của ngành tài chính – ngân hàng trong thời kỳ hội nhập.
Tuy vậy, bà Ngọc cho rằng giảng viên cũng cần tham khảo các tình huống thực tế, chẳng hạn việc xử lý khủng hoảng truyền thông đối với tình trạng lừa đảo qua mạng, liên quan đến các ngân hàng trong thời gian vừa qua, để trang bị cho sinh viên các kỹ năng xử lý tình huống thực tế cần thiết. Các trường cần gắn đào tạo lý thuyết với thực hành tại chỗ. Các ngân hàng nên đẩy mạnh hỗ trợ giảng viên, sinh viên những kiến thức, tình huống xử lý thực tế, để hạn chế việc đào tạo lại sau khi tuyển dụng.
