Hiện cả nước mới có khoảng 20% lực lượng LĐ tham gia BHXH, cho thấy quản lý Nhà nước về BHXH chưa đáp ứng được yêu cầu. Ngoài ra, việc tổ chức thực hiện các chế độ, chính sách BHXH, BHYT còn nhiều thiếu sót. Trong khi đó, mục tiêu phấn đấu đến năm 2020, có khoảng 50% lực lượng LĐ tham gia BHXH liệu có quá xa vời?.
BHXH là một trong những chính sách trụ cột của hệ thống an sinh xã hội, có tác động và ảnh hưởng lớn đến đời sống của NLĐ. Nhưng tình trạng giám sát BHXH còn nhiều bất cập, hạn chế diện bao phủ của BHXH còn quá thấp khoảng 20% lực lượng LĐ và ước tính khoảng 80% số người thuộc diện tham gian BHXH bắt buộc và khoảng 20% dân số trong độ tuổi nghỉ hưu (nam từ 60 trở lên và nữ từ 55 tuổi) được hưởng lương hưu.
Một bộ phận lớn những người già trong độ tuổi từ 60-80 không có BHXH và không được hưởng bất kỳ một khoản trợ cấp hàng tháng nào. Trong khi đó, chính sách BHXH tự nguyên đã quy định đối tượng thuộc diện tham gia BHXH rộng chỉ chiếm khoảng 0,22% số đối tượng thuộc diện tham gian BHXH tự nguyện.
Theo ông Bùi Sỹ Lợi – Phó Chủ nhiệm Uỷ ban về các vấn đề xã hội thì công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH, BHYT của các cơ quan còn hạn chế, nặng tính hình thức, chưa thực hiện thường xuyên liên tục. Chưa có mạng lưới cộng tác viên sâu rộng đến các cộng đồng dân cư và chưa xác định nhóm đối tượng cần tập trung trong tuyên truyền, vận động. Do vậy, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHXH, BHYT phải gắn chặt với mục tiêu phát triển đối tượng, coi như một tiêu chí về lĩnh vực xã hội.
Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Mai Đức Chính cũng cho rằng hoạt động tham gia, kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật BHXH chưa được thường xuyên, chặt chẽ và mới chỉ thực hiện ở một số thành phố lớn và lồng ghép với các lĩnh lực khác như thực hiện pháp luật về LĐ và công đoàn.
Quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ vẫn chưa được bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật. Nhiều đơn vị sử dụng LĐ chưa thực hiện nghiêm Luật BHXH, tình trạng trốn và chậm đóng BHXH cho NLĐ; quản lý lỏng lẻo hồ sơ của NLĐ dẫn đến khó khăn trong việc giải quyết chế độ chính sách cho NLĐ. Tình trạng nợ đóng, chậm đóng và trốn đóng BHXH, BHYT đang tăng cao, theo thống kê hiện vẫn còn khoảng 300.000 DN không tham gia BHXH cho NLĐ.
