Hiện nay, Việt Nam có khoảng 600 tàu tương đương khả năng tải 4,5 triệu DWT chạy tuyến quốc tế, nhưng phần lớn là chở thuê cho nước ngoài. Theo dự báo của Hiệp hội chủ tàu Việt Nam, thị trường vận tải biển trong năm 2013-2014 sẽ tiếp tục gặp nhiều khó khăn, thậm chí ở phân khúc thị trường tàu chở hàng bách hóa – loại hàng hóa chuyên chở phổ biến của Việt Nam – ngày càng gặp nhiều khó khăn. Chỉ có những doanh nghiệp vận tải có năng lực tài chính mạnh mới có khả năng duy trì đội tàu của mình.
Hàng loạt công ước quốc tế về hàng hải mà Việt Nam tham gia như công ước Marpol 73/78 cũng đòi hỏi doanh nghiệp phải có những khoản đầu tư lớn cho khâu duy tu, bảo dưỡng, vận hành… nhằm bảo đảm tính an toàn của đội tàu. Các công ước đều quy định tàu của bất kỳ quốc gia nào khi vào cảng của quốc gia đã phê chuẩn công ước đều phải tuân thủ những quy định đã đặt ra, nếu không sẽ bị phạt. Hiện nay, điểm đến của tàu biển Việt Nam trên các tuyến quốc tế đều là các quốc gia phát triển và hầu hết đều đã phê chuẩn các công ước quốc tế.
Phần lớn các khoản kinh phí mua mới tàu, duy tu bảo dưỡng cho tàu hoạt động vv… của công ty vận tải phải vay ngân hàng đến 80% với lãi suất cao, thêm vào đó cước phí thấp, phí nhiên liệu cao trong khi lương của thuyền viên không giảm. Do vậy, các công ty vận tải biển phải tìm mọi cách để giảm chi phí như bán bớt tàu để trả nợ vay ngân hàng hay tinh gọn bộ máy hành chính. Hơn nữa, phí bảo hiểm P&I của các hội tương hỗ liên tục tăng cũng làm ảnh hưởng đáng kể tới kết quả kinh doanh.
Bảng dưới đây thể hiện lịch sử gọi thêm phí của các hội tương hỗ:
TÊN HỘI
2008 (%)
2009 (%)
2010 (%)
2011 (%)
WOE
55
65
30
30
LSSO
89
75
40
38
GARD
25
25
25
25
SSM
14
20
0
10
Năm 2013, mức khấu trừ Hội tương hỗ áp dụng chung cho đội tàu Việt Nam cụ thể như sau:
– 11.000 USD: Liên quan tới trách nhiệm đâm va
– 25.000 USD: Liên quan tới khiếu nại hàng hóa ngoài vùng nước Asian.
– 25.000 USD: Liên quan tới khiếu nại phát sinh ở USA và Canada
– 25.000 USD: Liên quan tới khiếu nại hàng khí hóa lỏng
– 21.000 USD: Liên quan tới hàng đông lạnh
– 16.000 USD: Liên quan tới tất cả các loại hàng hóa khác
– 7.000 USD: Liên quan tới tất cả các khiếu nại khác
– 1.500 USD: Liên quan tới khiếu nại thuyền viên (loại trừ xảy ra ở Việt Nam)
Trước tình hình trên, nhiều chủ tàu phải lựa chọn cho mình hình thức bảo hiểm phù hợp – nhất là các chủ tàu nhỏ – đó là tham gia loại hình bảo hiểm P&I theo hình thức thu phí cố định (Fixed P&I Premium) thay cho hình thức tương hỗ.
Các Hội P&I thu phí cố định (Fixed P&I Premium Clubs) thường xuyên đưa ra giá cả cạnh tranh, cung cấp loại hình bảo hiểm mà các chủ tàu có nhu cầu với một mức phí bảo hiểm cố định giúp cho các chủ tàu tiết kiệm được chi phí của họ với phạm vi bảo hiểm giống hệt với loại hình tương hỗ, đặc biệt phù hợp với những tàu có trọng tải nhỏ.
Thực tế cho thấy mức trách nhiệm của các hội tương hỗ cho khác khiếu nại khác ngoài ô nhiễm dầu là cực lớn – lên tới mức 2,06 tỷ USD. Như vậy có thể nhận thấy rõ việc tham gia với hội tương hỗ rất phù hợp với các tàu có trọng tải lớn, song lại là bất lợi cho các tàu nhỏ bởi lẽ tàu nhỏ phải chịu tỷ lệ phí cao gấp nhiều lần so với các tàu lớn đồng thời còn phải đóng góp nhiều khoản phí khác như phí đóng sau, phí gọi thêm hay phí đóng dôi. Rõ rang điều này là không cần thiết cho những chủ tàu nhỏ, khi mà họ không bao giờ cần thực hiện các khoản khiếu nại lớn lên tới hàng chục triệu đô la.
Do phải đương đầu với các khó khăn kể trên, nên rất nhiều chủ tàu vừa và nhỏ khai thác tàu trên các tuyến quốc tế đã chuyển sang tham gia bảo hiểm P&I theo hình thức thu phí cố định với mức trách nhiệm từ 5.000.000 USD đến 50.000.000 USD.
Hiện nay, tại thị trường Việt Nam, khách hàng có thể lựa chọn bảo hiểm P&I theo hình thức thu phí cố định với một số công ty, chẳng hạn như QBE Insurance (Vietnam) Co., Ltd. QBE Việt Nam với tư cách là một Hội phí cố định có thể cung cấp dịch vụ bảo hiểm cho toàn thị trường bảo hiểm P&I tại Việt nam thông qua các công ty bảo hiểm hoặc môi giới bảo hiểm trong nước.
Với loại hình bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ tàu (P&I), hầu hết các Hội đều áp dụng luật để giải quyết khi có tranh chấp là luật và tập quán của Vương quốc Anh hay luật của nước sở tại mà Hội đó có trụ sở chính, điều này dẫn đến một số bất lợi cho chủ tàu và công ty bảo hiểm Việt Nam, bởi chủ tàu và công ty bảo hiểm gốc không thể nắm rõ các luật này. Tuy nhiên, với quy tắc bảo hiểm P&I của QBE thì hoàn toàn áp dụng luật và tập quán Việt Nam. Ngoài ra giữa chủ tàu, các công ty bảo hiểm trong nước và QBE sử dụng chung một ngôn ngữ, cùng một múi giờ do vậy sẽ nhanh chóng có được giải pháp, sự tư vấn kịp thời khi có sự cố xảy ra.
Xu hướng hiện tại các chủ tàu nhỏ chuyển dần sang các hội P&I thu phí theo hình thức cố định ngày càng lớn, do loại hình này phù hợp với nhu cầu của chủ tàu và tiết giảm được chi phí, mà vẫn đảm bảo các yêu cầu của chính quyền cảng các nước trên thế giới.
