Để cân bằng và an toàn Quỹ Bảo hiểm xã hội (BHXH), một loạt các giải pháp đã được đưa ra như kiến nghị nâng mức lãi phạt chưa đóng, chậm đóng BHXH bằng 02 lần lãi suất liên ngân hàng; mở rộng đối tượng theo hợp đồng lao động có thời hạn từ 01 tháng đến dưới 03 tháng được giao kết bằng văn bản; tăng tuổi nghỉ hưu theo lộ trình…
Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) dự báo, quỹ hưu trí và tử tuất đến năm 2021 thu trong năm không đủ chi, để bảo đảm khả năng chi trả, phải lấy từ nguồn kết dư; đến năm 2034, phần kết dư không còn, số chi lớn hơn rất nhiều lần so với số thu, nguy cơ vỡ quỹ sẽ trở thành thực tế. Thực tế cho thấy, nợ đọng BHXH xảy ra khá phổ biến, đặc biệt ở các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (chiếm trên 70% tổng số nợ). Tính đến ngày 30/04, tỷ lệ nợ BHXH, BHYT là 12.451,6 tỷ đồng, chiếm 6,99% so với tổng số phải thu, tăng 28,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, 10 địa phương có tỷ lệ nợ so với số phải thu cao là Bình Thuận, Bình Định, Lâm Đồng, Bình Phước, Cà Mau, Hòa Bình, Đắk Nông, Quảng Trị, Thanh Hóa, Ninh Thuận; 10 địa phương có tỷ lệ nợ so với số phải thu thấp là Điện Biên, Trà Vinh, Đồng Tháp, Sóc Trăng, Cao Bằng, Hà Tĩnh, Hải Dương, Kiên Giang, Vĩnh Phúc, Hưng Yên. Đáng chú ý, là tỷ lệ nợ khá cao của một số tỉnh, thành có số thu lớn là TP. Hồ Chí Minh (8,5%), Đà Nẵng (6,7%), Đồng Nai (6,7%), Hà Nội (6,6%) và Bình Dương (6,3%). Nguyên nhân do Luật BHXH hiện hành quy định lãi chậm đóng bằng mức lãi suất của hoạt động đầu tư từ Quỹ BHXH trong năm, trong khi đó mức lãi suất của hoạt động đầu tư từ Quỹ BHXH thường thấp hơn nhiều so với lãi suất cho vay của các ngân hàng. Mặt khác, mức phạt tiền đối với các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH theo quy định còn thấp, vì vậy doanh nghiệp chấp nhận chịu phạt để chiếm dụng tiền đóng BHXH.
Dự thảo Luật BHXH sửa đổi có một số điều chỉnh như sửa nâng mức lãi phạt chưa đóng, chậm đóng bằng 02 lần lãi suất liên ngân hàng; hướng tới mục tiêu đầu tư tăng trưởng Quỹ BHXH; sửa đổi hình thức đầu tư “cho ngân hàng thương mại của Nhà nước vay” bằng hình thức “gửi tiền tại ngân hàng thương mại do Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ” cho phù hợp với Luật Các tổ chức tín dụng, đồng thời bổ sung hình thức đầu tư “Ủy thác đầu tư thông qua các hợp đồng quản lý đầu tư”; mở rộng đối tượng theo hợp đồng lao động có thời hạn từ 01 tháng đến dưới 03 tháng được giao kết bằng văn bản, áp dụng từ ngày 01/01/2018 để đảm bảo tính khả thi; quy định lộ trình tăng tuổi hưu đối với từng nhóm đối tượng theo hướng từ năm 2016 trở đi, thực hiện tăng tuổi nghỉ hưu đối với cán bộ, công chức, viên chức. Sau đó từ năm 2020 trở đi, sẽ thực hiện tăng tuổi nghỉ hưu đối với các nhóm đối tượng còn lại theo phương thức cứ mỗi năm tăng thêm 04 tháng tuổi, cho đến khi đạt 60 tuổi đối với nữ và 62 tuổi đối với nam. Riêng đối với lực lượng vũ trang thực hiện theo quy định của Luật Sĩ quan QĐND Việt Nam hoặc Luật CAND.
