Ngày 03/9, Ban Nội chính Thành ủy Hà Nội tổ chức Hội nghị chuyên đề “Nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT góp phần thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và phòng chống tham nhũng trong quản lý, sử dụng quỹ BHXH, BHYT trên địa bàn Thủ đô”. Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Nội chính Thành ủy Nguyễn Quang Huy chủ trì Hội nghị.
Tham dự Hội nghị có đại diện lãnh đạo các sở ngành: Công an Thành phố, Viện kiểm sát nhân dân TP, Cục thi hành án dân sự TP, Cục Thuế, Sở Lao động Thương binh và Xã hội, Sở Y tế, Sở Kế hoạch Đầu tư, Liên đoàn Lao động Thành phố, Thanh tra TP; Ban Tuyên giáo Thành ủy; Lãnh đạo BHXH Thành phố, Trưởng các phòng nghiệp vụ và lãnh đạo một số BHXH quận, huyện, thị xã.
32.642 đơn vị nợ tiền BHXH, BHYT, BH thất nghiệp
Theo Báo cáo của BHXH Hà Nội, để nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người tham gia BHXH, BHYT trên địa bàn Thủ đô, BHXH Thành phố tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền các quy định pháp luật về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp tới người dân và người lao động trên địa bàn. Bên cạnh đó, công khai danh sách các đơn vị, doanh nghiệp nợ BHXH trên các phương tiện thông tin đại chúng, cảnh báo đơn vị vi phạm, khuyến khích đơn vị chủ động khắc phục vi phạm. Công tác thanh tra, kiểm tra tại các đơn vị sử dụng lao động được thực hiện kịp thời đã phát hiện, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp. Trong 6 tháng đầu năm 2019, các ngành đã thực hiện 2.119 cuộc thanh tra, kiểm tra đơn vị, với tổng số tiền nợ 397,1 tỷ đồng, thu hồi được 218,4,5 tỷ đồng (đạt 49,5%).
Tuy nhiên, tình trạng nợ đọng BHXH của các doanh nghiệp trên địa bàn vẫn đang diễn biễn phức tạp. Tính đến tháng 7/2019 có 32.642 đơn vị nợ tiền BHXH, BHYT, BH thất nghiệp với 454.029 lao động; số tiền nợ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp phải tính lãi là 1.811,4 tỷ đồng, chiếm 4,17% kế hoạch thu.
Từ năm 2016 đến nay, cơ quan BHXH đã hoàn thiện hồ sơ đề nghị tổ chức công đoàn khởi kiện đối với 592 đơn vị, với số tiền nợ đóng BHXH 475,6 tỷ đồng. Tổ chức Công đoàn đã gửi thông báo khởi kiện và nhắc nhở các đơn vị thực hiện nghĩa vụ đóng số tiền BHXH đang nợ. Qua đó, đã có một số đơn vị khắc phục trả toàn bộ hoặc trả một phần số tiền nợ, số tiền nợ thu hồi là 100,1 tỷ đồng.
Về công tác KCB BHYT, hiện nay, BHXH Thành phố ký hợp đồng KCB BHYT với 194 cơ sở KCB từ tuyến Trung ương đến tuyến y tế cơ sở đảm bảo quyền lợi cho người tham gia BHYT, toàn Thành phố có 658 điểm khám chữa bệnh BHYT. Số lượt KCB BHYT trong 06 tháng đầu năm 2019 là 5.672.755 lượt, so với cùng kỳ năm 2018, số lượt KCB tăng 10% (518.744 lượt).
Báo cáo cũng chỉ rõ, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực thi pháp luật BHXH, BHYT trong quản lý quỹ BHXH, BHYT còn một số tồn tại, hạn chế. Công tác đôn đốc thu BHXH, BH thất nghiệp, giảm tỷ lệ nợ ngày càng khó khăn. Hiện nay, thành phố Hà Nội còn khoảng 70.000 doanh nghiệp với hơn 410.000 lao động có kê khai thuế nhưng chưa tham gia BHXH. Tính đến 31/7/2019, đã có 10.534 doanh nghiệp ngừng hoạt động, giải thể, phá sản, hết lao động thuộc đối tượng tham gia với số tiền nợ là 1.160,9 tỷ đồng. Một số doanh nghiệp không chấp hành quyết định thanh tra, kiểm tra; không phối hợp cung cấp hồ sơ, tài liệu và làm việc với đoàn thanh tra, kiểm tra. Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, BH thất nghiệp chưa đạt 100% đối tượng lao động phải tham gia theo quy định của pháp luật. Nhiều đơn vị sử dụng lao động trốn đóng, không tham gia BHXH, BH thất nghiệp cho người lao động. Nhiều doanh nghiệp chây ì không chấp hành nộp tiền phạt theo các Quyết định hành chính đã ban hành, mặc dù đã được đôn đốc nhiều lần.
Nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật
Tại hội nghị, đại diện các sở, ban, ngành đã có những tham luận về thực trạng nợ BHXH, khó khăn vướng mắc trong xác minh xử lý doanh nghiệp nợ BHXH theo Bộ Luật Hình sự năm 2015, các biện pháp xử lý các hành vi vi phạm điều 214, 215, 216 Bộ Luật Hình sự, giải pháp giải quyết vướng mắc trong thi hành các bản án dân sự về nợ BHXH; các giải pháp quản lý, kiểm soát, sử dụng hiệu quả quỹ BHYT nhằm thực hành tiết kiệm chống lãng phí trong quản lý, sử dụng quỹ BHYT; Công đoàn khởi kiện doanh nghiệp nợ, trốn đóng tiền BHXH để bảo vệ quyền lợi hợp pháp chính đáng của người lao động; các giải pháp quản lý, kiểm soát, sử dụng hiệu quả quỹ BHYT nhằm thực hành tiết kiệm chống lãng phí trong quản lý, sử dụng quỹ BHYT…
Thượng tá Cao Văn Lộc, Phó trưởng phòng Cảnh sát Kinh tế – CATP Hà Nội cho biết, trong hai năm 2017 và 2018, CATP Hà Nội tiếp nhận 7 vụ việc cơ quan BHXH chuyển hồ sơ sang đề nghị xử lý hình sự doanh nghiệp vi phạm về BHXH, từ đầu năm 2019 đến nay tiếp nhận thêm 3 vụ việc. Với các vụ việc này, mặc dù số tiền doanh nghiệp nợ lớn, song số tiền nợ tập trung chủ yếu vào thời điểm trước 01/01/2018 (thời điểm Bộ luật Hình sự năm 2015 có hiệu lực) nên chỉ bị xử lý hành chính. Có vụ việc, khi cơ quan Công an thực hiện xác minh và đôn đốc thì doanh nghiệp đã thực hiện nộp đầy đủ nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho người lao động.
Cũng theo Thượng tá Cao Văn Lộc, việc xử lý hình sự với các doanh nghiệp cố tình trốn đóng, nợ đọng BHXH kéo dài được coi là biện pháp mạnh cuối cùng. Trên thực tế, số vụ việc được xử lý theo các điều luật 214, 215, 216 Bộ luật Hình sự đến thời điểm này chưa có.
Phó Chủ tịch LĐLĐ Thành phố Lê Đình Hùng nhấn mạnh: Tỷ lệ nợ BHXH vẫn cao, trong đó có nguyên nhân tổ chức Công đoàn khởi kiện DN nợ BHXH chưa hiệu quả. Nhưng thực sự công tác này đang rất vướng. Theo “Điều 14 Luật BHXH quy định “Tổ chức công đoàn có quyền khởi kiện ra Tòa án đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH gây ảnh hưởng đến quyền lợi và lợi ích hợp pháp của NLĐ, tập thể NLĐ”. Thế nhưng, theo Luật Tố tụng dân sự, khi tổ chức công đoàn khởi kiện ra tòa án đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH thì phải có sự ủy quyền của NLĐ cho Công đoàn và thực hiện theo thủ tục tố tụng tranh chấp lao động của từng cá nhân. Ví dụ, DN có 1.000 LĐ thì phải có 1.000 chữ ký của NLĐ ủy quyền cho Công đoàn khởi kiện. Quy định này khó khả thi, khó thực hiện.
Phát biểu tại Hội nghị, Giám đốc BHXH thành phố Nguyễn Đức Hòa nhấn mạnh, việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn Thành phố đạt được nhiều kết quả tích cực là do sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy, HĐND, UBND Thành phố và sự phối hợp tích cực, hiệu quả của các Sở, Ban, ngành nhất là Ban Nội chính Thành ủy trong việc nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT góp phần thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và phòng chống tham nhũng trong quản lý, sử dụng quỹ BHXH, quỹ BHYT.
Giám đốc BHXH Thành phố cũng đưa ra những kiến nghị với các sở, ngành, UBND các quận, huyện, thị xã trong thực hiện chính sách, pháp luật BHXH, BHYT.
Phối hợp chặt chẽ trong bảo vệ quyền lợi người lao động
Kết luận hội nghị, Trưởng Ban Nội chính Thành ủy Nguyễn Quang Huy khẳng định việc thực thi pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và phòng chống tham nhũng trong quản lý, sử dụng quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp nói riêng luôn được Thành ủy, HĐND, UBND Thành phố quan tâm, chỉ đạo sát sao, đảm bảo sự thống nhất, hiệu quả trong triển khai thực hiện giữa cấp ủy và chính quyền các cấp. Trưởng Ban Nội chính Thành ủy nhấn mạnh việc thực thi pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo trật tự xã hội, an sinh xã hội.
Trưởng Ban Nội chính Thành ủy Nguyễn Quang Huy yêu cầu các Sở, ngành, UBND các quận, huyện, thị xã tiếp tục phối hợp chặt chẽ thực hiện các biện pháp bảo vệ quyền lợi của người lao động trên địa bàn Thủ đô. Tăng cường hơn nữa sự phối hợp giữa các cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương với BHXH Thành phố trong việc tuyên truyền các chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT nhất là Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP, ngày 15/8/2019 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao Hướng dẫn áp dụng Điều 214, 215, 216 của Bộ Luật Hình sự 2015 quy định về tội gian lận, trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho người lao động.
Cơ quan BHXH tiếp tục đổi mới phương thức hoạt động của hệ thống BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp theo hướng phục vụ, chi trả nhanh chóng, kịp thời, bảo đảm quyền lợi của người tham gia. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người lao động khi tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp. Các Sở, ban, ngành, UBND các quận, huyện, thị xã tăng cường thanh tra, kiểm tra các đơn vị nợ đóng, trốn đóng BHXH, kiên quyết xử phạt vi phạm hành chính, xử lý theo quy định của Bộ Luật Hình sự 2015. Sở Y tế thường xuyên thanh tra, kiểm tra việc sử dụng quỹ BHYT tại các cơ sở KCB trên địa bàn Thành phố, nhất là các cơ sở y tế có số chi lớn, các chỉ số chi phí KCB gia tăng bất thường, xử lý nghiêm người đứng đầu các cơ sở khám, chữa bệnh BHYT có lạm dụng, trục lợi quỹ BHYT. Công an Thành phố, Tòa án nhân dân Thành phố, Viện kiểm sát nhân dân Thành phố có hướng dẫn trình tự thủ tục để thiết lập, củng cố hồ sơ, chứng cứ, tài liệu chuyển cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng để xem xét, khởi tố theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự, xử lý theo quy định của Luật Hình sự 2015 và Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao. Viện Kiểm sát Nhân dân tiến hành khởi tố một số vụ việc điển hình để đưa ra xét xử, tăng tính răn đe với các doanh nghiệp vi phạm./.
