Đó là một trong những kiến nghị của đại biểu Quốc hội Giàng Thị Bình – Lào Cai tại phiên thảo luận sáng ngày 26/5, kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIV, thảo luận ở hội trường về kinh tế – xã hội, quyết toán ngân sách nhà nước. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân chủ trì; Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển điều hành nội dung.
Đại biểu Giàng Thị Bình cơ bản nhất trí với báo cáo của Chính phủ đánh giá kết quả thực hiện nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội, kết quả thực hiện những tháng đầu năm 2018 và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế. Đề cập đến lĩnh vực bảo hiểm xã, đại biểu Quốc hội Giàng Thị Bình đề cập: Nghị quyết Trung ương 7 đã khẳng định BHXH là một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội trong nền kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa góp phần quan trọng thực hiện tiến bộ của công bằng xã hội, bảo đảm ổn đinh chính trị, xã hội, đời sống nhân dân, phát triển bền vững đất nước. Quỹ BHXH đã trở thành quỹ an sinh lớn nhất hoạt động theo nguyên tắc đóng, hưởng và chia sẻ giữa những người lao động cùng thế hệ và giữa các thế hệ cùng tham gia BHXH, góp phần thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội.
Theo báo cáo của BHXH Việt Nam diện bao phủ BHXH theo quy định của pháp luật ngày càng được mở rộng, số người được hưởng BHXH ngày càng tăng, tính đến hết năm 2017 toàn quốc có 13,9 triệu người tham gia, tăng 2,3 lần so với thời điểm thực hiện Luật BHXH (01/01/2007), 11,7 triệu người tham gia bảo hiểm thất nghiệp, trên 3 triệu người hưởng chế độ hưu trí và mỗi năm có khoảng 10 triệu lượt người hưởng chế độ ốm đau, thai sản, trợ cấp thất nghiệp, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp. Tổng số thu chi BHXH hàng năm đều có sự gia tăng, trong đó năm 2017 số thu là 196 nghìn tỷ đồng, số chi là 181.736 tỷ đồng. Tỷ lệ chi từ nguồn Quỹ BHXH cũng tăng, tỷ lệ chi từ nguồn ngân sách ngày càng giảm.
Việc quản lý Quỹ BHXH thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành chính sách pháp luật về BHXH được tăng cường, góp phần bảo đảm tính tuân thủ, thực thi pháp luật, bảo vệ quyền lợi của người lao động. Công tác tuyên truyền được đẩy mạnh, hiện đại hóa công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về an sinh xã hội, đặc biệt chú trọng khâu cải cách thủ tục hành chính nhằm hướng tới sự hài lòng của doanh nghiệp và người dân.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện chính sách BHXH vẫn còn có những tồn tại, hạn chế như: Diện bao phủ BHXH cũng như quy mô tham gia BHXH còn thấp; tình trạng trốn đóng, nợ đóng, đóng không đủ BHXH cho người lao động vẫn còn xảy ra và chậm được khắc phục; việc xử lý tiền nợ đọng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp kéo dài của các đơn vị, doanh nghiệp đã ngừng hoạt động, giải thể, phá sản hoặc chủ sử dụng lao động bỏ trốn, mất tích hết sức khó khăn và chưa có văn bản quy phạm pháp luật quy định cụ thể. Ngoài ra theo quy định tại Điều 124 Luật BHXH số 58/2014/QH13 thì khoản 2 Điều 2 Luật BHXH quy định người lao động là người nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động được cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp, được tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của Chính phủ, có hiệu lực thi hành từ 1/1/2018 nhưng đến nay Chính phủ vẫn chưa có văn bản hướng dẫn thi hành nên gây khó khăn cho doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, sử dụng người lao động là người nước ngoài mà họ có nhu cầu tham gia BHXH bắt buộc.
Về cách tính lương hưu của lao động nữ nghỉ hưu từ 1/1/2018 so với người nghỉ hưu trước 1/1/2018, theo đại biểu Quốc hội Giàng Thị Bình là có sự chênh lệch lớn, gây thiệt thòi cho lao động nữ.
Đại biểu Quốc hội Giàng Thị Bình nhấn mạnh, Hội nghị Trung ương 7 đã thông qua nghị quyết về cải cách chính sách BHXH trong bối cảnh có nhiều cơ hội, thuận lợi nhưng không ít khó khăn, thách thức. Với mục tiêu để BHXH thực sự là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, từng bước mở rộng vững chắc tiến tới hoạt động BHXH toàn dân, phát triển hệ thống BHXH linh hoạt, đa dạng, đa tầng, hiện đại và hội nhập quốc tế theo nguyên tắc đóng – hưởng công bằng, bình đẳng, chia sẻ và bền vững, nâng cao năng lực hiệu quả quản lý và thực hiện chính sách BHXH tinh gọn, chuyên nghiệp, hiện đại, tin cậy và minh bạch bà Giàng Thị Bình đề nghị Chính phủ quan tâm, chỉ đạo các bộ, ngành liên quan và các địa phương thực hiện một số nội dung như sau:
Thứ nhất, cần tăng cường đổi mới công tác thông tin tuyên truyền để phổ biến chính sách pháp luật về BHXH để nhân dân nhận thức rõ được lợi ích, vai trò và nội dung cải cách chính sách về BHXH với an sinh xã hội, an ninh chính trị và an toàn xã hội.
Thứ hai, sớm rà soát những bất cập, vướng mắc của hệ thống pháp luật về BHXH, trong đó chú trọng BHXH tự nguyện, bảo hiểm thất nghiệp và kịp thời đề nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét sửa đổi luật khi cần thiết.
Thứ ba, xem xét nâng mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện để khuyến khích người dân tham gia BHXH tự nguyện, mở rộng diện bao phủ BHXH.
Thứ tư, quản lý chặt chẽ quỹ BHXH, quản lý các doanh nghiệp có đăng ký kinh doanh để quản lý số lượng người lao động tham gia đóng BHXH bắt buộc, giải quyết dứt điểm tình trạng trốn đóng, chậm đóng, nợ đóng BHXH theo đúng quy định của pháp luật để đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
Thứ năm đề nghị Chính phủ sớm ban hành hướng dẫn thực hiện khoản 2 Điều 2 Luật BHXH đối với người nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động được cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp.
Về hệ thống cơ quan BHXH các cấp được thành lập theo hệ thống ngành dọc gắn với địa giới hành chính đã tiếp cận được xu hướng phát triển BHXH trên thế giới, gắn bó chặt chẽ, gần gũi với người dân, phục vụ người dân tham gia thụ hưởng chính sách được dễ dàng, thuận tiện, tiết kiệm thời gian, chi phí. Ngành BHXH đã hiện đại hóa quản lý BHXH, phát triển công nghệ và phương pháp quản lý tiên tiến, tiến tới triển khai toàn bộ, hiện đại trên nền tảng số hóa các dịch vụ công trực tuyến về BHXH. Do vậy, đại biểu Giàng Thị Bình đề nghị tiếp tục duy trì mô hình BHXH theo hệ thống từ trung ương đến địa phương như hiện nay.
