Là tiêu đề Hội thảo chia sẻ kết quả nghiên cứu vừa được BHXH Việt Nam phối hợp với Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam tổ chức sáng ngày 13/10, tại Hà Nội.
Tham dự Hội thảo có Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Minh Thảo; bà Momoe Takeuchi – Điều phối Nhóm Phát triển hệ thống y tế, Văn phòng WHO tại Việt Nam; cùng đại diện lãnh đạo các đơn vị có liên quan của BHXH Việt Nam; đại diện BHXH các tỉnh, thành phố: Hòa Bình, Vĩnh Phúc, Lạng Sơn, Đồng Nai, Bình Dương, Tp.Hồ Chí Minh; và các thành viên Nhóm Nghiên cứu.
Danh mục thuốc chi trả từ quỹ BHYT tại Việt Nam khá rộng
Để có cơ sở đánh giá việc sử dụng và chi phí thuốc trong danh mục thuốc do quỹ BHYT chi trả; xác định nguyên nhân và đề xuất các biện pháp để kiểm soát giá thuốc, lựa chọn và sử dụng thuốc, chi phí thuốc tại các bệnh viện nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng quỹ BHYT, Nhóm Nghiên cứu của BHXH Việt Nam với sự hỗ trợ của các chuyên gia Văn phòng WHO tại Việt Nam đã thực hiện thu thập, phân tích dữ liệu về thanh toán chi phí thuốc BHYT trên cả nước trong 06 tháng đầu năm 2015, 06 tháng đầu năm 2016 (dựa theo quy mô, phân hạng bệnh viện, số lượt khám bệnh ngoại trú, nội trú, số ngày điều trị, tổng chi phí thuốc, tổng chi phí KCB). Đồng thời, tiến hành khảo sát, thống kê danh mục thuốc, giá thuốc, chi phí thuốc tại một số cơ sở KCB, và khảo sát việc thực hiện công tác giám định, kiểm soát chi phí thuốc thanh toán BHYT của cơ quan BHXH tỉnh tại 14 bệnh viện trên 06 tỉnh, thành phố, bao gồm: Hà Nội, Lạng Sơn, Đồng Nai, Bình Dương, Vĩnh Phúc, Hòa Bình, Tp.Hồ Chí Minh.
Chia sẻ thông tin về kết quả nghiên cứu của Nhóm Nghiên cứu, đại diện Nhóm cho biết: Tại Việt Nam, chi tiêu về thuốc chiếm tỷ lệ lớn trong tổng chi cho y tế; và tỷ lệ chi thuốc trên tổng chi KCB nói chung và KCB BHYT nói riêng đều cao hơn so với các quốc gia có điều kiện tương đồng về kinh tế – xã hội. Cụ thể, tổng chi cho thuốc từ quỹ BHYT: Năm 2015 là 26.132 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 48,3%; năm 2016 là 31.5419 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 41%. Về mặt tỷ trọng chi phí thuốc năm 2016 có giảm so với năm 2015, tuy nhiên về giá trị chi phí thuốc năm 2016 lại tăng 20% so với năm 2015.
So sánh danh mục thuốc tân dược thuộc phạm vi thanh toán của quỹ BHYT tại Việt Nam với danh mục thuốc chi trả BHYT tại một số nước như Philipines, Thái Lan, và danh mục thuốc thiết yếu của WHO cho thấy: Danh mục thuốc chi trả từ quỹ BHYT tại Việt Nam khá rộng. Tại Việt Nam, tổng số các thuốc theo danh mục quy định tại Thông tư số 40/2014/TT-BYT ngày 17/11/2014 của Bộ Y tế là 1.064 thuốc. Trong khi tại Thái Lan là 765 thuốc (Việt Nam nhiều hơn 299 thuốc), tại Philipines là 186 thuốc (Việt Nam nhiều hơn 878 thuốc), theo danh mục thuốc Thiết yếu của WHO là 454 thuốc (Việt Nam nhiều hơn 610 thuốc).
Qua thống kê cũng cho thấy, chi phí thuốc của 05 bệnh viện được xếp hạng loại đặc biệt (gồm các bệnh viện: Bạch Mai, Trung ương Huế, Chợ Rẫy, 108, Việt Đức) chiếm 11% tổng chi phí thuốc BHYT của cả nước trong năm 2015.
Phân tích về cơ cấu sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng dược lý chi trả BHYT năm 2015, 2016 cho thấy: Về cơ bản, chi phí thuốc BHYT được chi trả đầy đủ theo các nhóm dược lý quy định tại Thông tư số 40 của Bộ Y tế, đảm bảo yêu cầu điều trị. Chi phí thuốc BHYT phần lớn tập trung vào 20 nhóm thuốc chính (chiếm 86% tổng chi phí thuốc BHYT chi trả năm 2016). Trong đó, chiếm chi phí cao nhất lần lượt là các nhóm thuốc: Kháng sinh; ung thư; điều trị tăng huyết áp; Vitamin và khoáng chất.
Qua so sánh chi phí sử dụng trong hai năm 2015 và 2016, một số nhóm thuốc có chi phí sử dụng năm 2016 gia tăng hơn 30% so với năm 2015: Chi phí nhóm thuốc điều trị ung thư tăng 62% so với năm 2015, nhóm thuốc insulin và thuốc hạ đường huyết tăng 38%, nhóm thuốc kháng acid và thuốc chống loét tăng nhiều nhất là 183% so với năm 2015.
Bên cạnh đó, danh mục thuốc BHYT hiện nay của Việt Nam là danh mục theo tên hoạt chất, không quy định theo tên biệt dược, không quy định nồng độ, hàm lượng, dạng bào chế cụ thể như danh mục của nhiều nước. Do đó, khó có thể kiểm soát chặt chẽ về chất lượng, giá cả các thuốc thực tế sử dụng tại cơ sở KCB. Mặt khác, hiện còn có tình trạng một số công ty, nhà sản xuất sản xuất nhiều loại thuốc ít có tính cạnh tranh, đặc biệt là hàm lượng và dạng bào chế, dễ dẫn đến việc đấu thầu, mua sắm thiếu công bằng.
Theo đó, qua nghiên cứu, khảo sát, Nhóm Nghiên cứu đã đề xuất các biện pháp để kiểm soát giá thuốc, lựa chọn và sử dụng, thanh toán chi phí thuốc hợp lý, hiệu quả đối với các thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh do quỹ BHYT chi trả. Đồng thời, kiến nghị Bộ Y tế: Sửa đổi, bổ sung danh mục thuốc BHYT cho phù hợp với khả năng chi trả của quỹ BHYT; loại khỏi danh mục các thuốc có tác dụng hỗ trợ điều trị; bổ sung giới hạn chỉ định và tỷ lệ thanh toán đối với các thuốc có chỉ định rộng rãi (như albumin, cerebrolysin…); xem xét loại khỏi danh mục thanh toán BHYT đối với các thuốc đã có khuyến cáo về hiệu quả điều trị chưa rõ ràng; xem xét lại tỷ lệ chỉ trả hợp lý đối với nhóm thuốc có chi phí lớn như thuốc ung thư; ban hành mã thuốc thống nhất dùng chung trên phạm vi toàn quốc, giúp thuận tiện trong công tác thống kê tổng hợp giữa cơ sở KCB và cơ quan BHXH; thực hiên đấu thầu tập trung đối với các thuốc sử dụng nhiều, chi phí lớn (hiện nay danh mục đầu thâu tập trung của Bộ Y tế mới chỉ có 05 loại thuốc).
Ấn tượng với kết quả thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân của Việt Nam, nhưng từ kết quả mà Nhóm Nghiên cứu chia sẻ, bà Momoe Takeuchi – Điều phối Nhóm Phát triển hệ thống y tế, Văn phòng WHO tại Việt Nam cho rằng, tại Việt Nam, tỷ lệ chi cho thuốc chiếm tỷ lệ quá lớn so với tổng chi của quỹ BHYT sẽ không chỉ ảnh hưởng tới tình hình cân đối chi của quỹ BHYT mà còn ảnh hưởng tới cả phần tự chi trả của người bệnh. Bà Momoe Takeuchi khẳng định, việc rà soát và hoàn thiện lại danh mục thuốc BHYT cho phù hợp với khả năng chi trả của quỹ BHYT là việc hết sức quan trọng, cần phải tập trung triển khai và đưa vào thực hiện trong thời gian tới.
Phát biểu tại Hội thảo, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Minh Thảo nhấn mạnh, những số liệu được Nhóm Nghiên cứu công bố tại Hội thảo sẽ là cơ sở quan trọng, có tính khái quát, có giá trị khoa học cao để các cơ quan quản lý xem xét điều chỉnh hoàn thiện về mặt chính sách trong công tác sử dụng thuốc và chi phí thanh toán thuốc BHYT, bảo đảm tỷ trọng trong việc cân bằng chi trả từ nguồn quỹ BHYT, đưa quỹ BHYT phát triển bền vững, hiệu quả hơn cho người tham gia BHYT./.
