Đó là vấn đề được nhấn mạnh tại Hội nghị quốc gia nhằm chuẩn bị cho Diễn đàn lao động di cư ASEAN (AFML) lần thứ 10 sẽ diễn ra vào cuối tháng 10/2017 tại Philippin. Hội nghị do Bộ LĐ-TBX&H phối hợp với Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) tổ chức ngày 9/10 tại Hà Nội, với sự tham gia của nhiều Bộ, ngành liên quan và các tổ chức quốc tế.
Giúp việc gia đình- Nhóm lao động yếu thế, nguy cơ bị bóc lột, xâm hại
Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Doãn Mậu Diệp nhấn mạnh, trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, lao động di cư là một phần không thể tách rời giữa các nền kinh tế. Người lao động di cư đã góp phần đáng kể vào sự tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững đối với cả quốc gia phái cử và tiếp nhận lao động. Nhận thức được vai trò của di cư, các quốc gia thành viên ASEAN nói chung và Việt Nam nói riêng ngày càng quan tâm đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, quyền được làm việc và an sinh xã hội đối với bản thân người di cư và gia đình họ.
Lao động giúp việc gia đình đang ngày càng trở nên phổ biến, tuy nhiên, những lao động này vẫn thuộc nhóm lao động yếu thế và không được bảo vệ. Theo báo cáo của ILO, hiện có hơn 53 triệu lao động giúp việc gia đình trên toàn cầu, trong đó tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương chiếm số lượng 21 triệu lao động. Phần lớn lao động giúp việc gia đình là phụ nữ (chiếm hơn 80%), họ đã đóng góp đáng kể vào việc phát triển kinh tế và thịnh vượng chung cho quốc gia tiếp nhận lao động.
Tuy nhiên, do bản chất công việc làm việc trong một môi trường khép kín; công việc bị đánh giá thấp, thường không được ràng buộc bởi các điều khoản rõ ràng về việc làm và không được bảo vệ bởi pháp luật lao động. Điều này dẫn tới mức lương thấp và điều kiện làm việc không đảm bảo cho những người làm nghề này. Mức lương thấp của nghề giúp việc cũng liên quan đến việc thiếu thời giờ làm việc cố định, một đặc điểm chung ở nhiều nước trên thế giới. Vấn đề này càng nghiêm trọng hơn đối với những người giúp việc sống cùng với chủ nhà. Họ được kỳ vọng có thể sẵn sàng làm việc 24/7 để đáp ứng muôn vàn các yêu cầu khác nhau của người sử dụng lao động và gia đình. Họ thường phải đối mặt với tình trạng bóc lột sức lao động, thậm chí bị xâm hại tại chính gia đình chủ mà họ đang sinh sống và làm việc.
Tại Việt Nam, cùng với sự mở rộng của tầng lớp trung lưu, nhu cầu về lao động giúp việc gia đình ngày càng tăng trong khoảng chục năm trở lại đây. Việt Nam đã có một bước tiến lớn trong việc tăng cường bảo vệ về pháp lý cho người giúp việc gia đình thông qua Bộ Luật Lao động năm 2012 và Nghị định 27 năm 2014. Các văn bản này đưa ra quy định về mức lương tối thiểu, đóng bảo hiểm, làm việc vào dịp lễ Tết, thời gian nghỉ ngơi tối thiểu và nghỉ phép hàng năm cho những người lao động trong nhóm này.
Việt Nam cũng đang xem xét phê chuẩn Công ước về Lao động giúp việc gia đình của ILO (Công ước 189) vào năm 2020. Công ước này được thông qua sáu năm trước đây, đánh dấu cột mốc quan trọng tăng cường bảo vệ cho 53 triệu người lao động giúp việc gia đình trên thế giới bằng cách đưa ra các tiêu chuẩn quốc tế đầu tiên được áp dụng riêng với loại hình lao động này.
Hỗ trợ lao động giúp việc gia đình tiếp cận an sinh xã hội
Hội nghị quốc gia chuẩn bị cho Diễn đàn lao động di cư ASEAN (AFML) lần thứ 10 được tổ chức trong khuôn khổ hợp tác giữa Bộ LĐ-TB&XH và Dự án Tam giác của ILO với mục tiêu nhằm rà soát các hoạt động cấp quốc gia trong việc triển khai khuyến nghị của các Diễn đàn AFML trước đây, đồng thời thảo luận chủ đề và đề xuất các khuyến nghị của Việt Nam làm cơ sở cùng các quốc gia thành viên đưa ra các khuyến nghị khu vực tại diễn đàn.
Hội nghị được tổ chức thành 6 phiên, tập trung thảo luận về các nội dung nhằm thúc đẩy việc làm bền vững cho lao động giúp việc gia đình tại Việt Nam và ASEAN; xây dựng khuyến nghị cho Diễn đàn AFML lần thứ 10 về các tiêu chuẩn quốc tế và quốc gia về bảo vệ lao động di cư làm giúp việc gia đình; việc thực hiện các chính sách và các dịch vụ hỗ trợ… từ đó thảo luận để dự thảo và thống nhất về các khuyến nghị quốc gia cho Diễn đàn khu vực AFML lần 10. Các khuyến nghị này sẽ được thông qua tại Hội thảo và chia sẻ tại Diễn đàn khu vực lần 10 diễn ra tại Thủ đô Manila, Philippin vào ngày 25 và 26/10/2017.
Diễn đàn AFML lần thứ 10 năm nay với chủ đề “Hướng tới thúc đẩy việc làm bền vững cho lao động di cư giúp việc gia đình trong ASEAN”, tập trung vào hai nội dung chính bao gồm: Các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế về bảo vệ lao động di cư giúp việc gia đình; thực hiện các chính sách và các dịch vụ hỗ trợ.
Diễn đàn Lao động di cư ASEAN (AFML) là một hoạt động thường niên được tổ chức tại nước chủ nhà ASEAN trong khuôn khổ hoạt động của Ủy ban ASEAN, thực hiện Tuyên bố của các nhà Lãnh đạo ASEAN về bảo vệ và thúc đẩy quyền của người lao động di cư. Tham gia Diễn đàn AFML có đại diện tới từ các cơ quan Chính phủ phụ trách lao động, tổ chức của người sử dụng lao động, người lao động và các tổ chức xã hội. Những khuyến nghị và giải pháp nhằm thúc đẩy quyền của người lao động di cư được đưa ra tại Diễn đàn tạo cơ sở xây dựng, thực hiện các hoạt động cấp quốc gia và khu vực.
Theo Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp, chủ đề “Hướng tới thúc đẩy việc làm bền vững cho lao động di cư giúp việc gia đình trong ASEAN” của diễn đàn năm nay là hết sức thiết thực, nhằm góp phần bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người lao động cũng như giúp họ có việc làm đảm bảo hơn và được tiếp cận an sinh xã hội./.
