Tháng 12 năm 2012, Chính phủ liên bang Australia tuyên bố dự định thiết lập các quy định nhằm bảo vệ khách hàng trước những điều khoản bất bình đẳng trong hợp đồng bảo hiểm. Ông Dean Carrigan, Bà Olympia Samolis và Bà Krystle Gardner từ Clyde & Co, Sydney nhấn mạnh những hàm ý của việc ban hành chế độ chống các điều khoản bất bình đẳng áp dụng đối với các doanh nghiệp bảo hiểm khi khai thác tại thị trường bảo hiểm Australia.
Chính phủ liên bang Australia cùng với ngành bảo hiểm và các đại diện khách hàng đã cân nhắc các phương pháp nhằm chỉ ra sự không cân xứng giữa các biện pháp bảo vệ hiện có dành cho khách hàng bảo hiểm theo Luật hợp đồng bảo hiểm năm 1984 (Insurance Contract Acts – ICA) và các biện pháp bảo vệ hiện có dành cho khách hàng của các sản phẩm và dịch vụ bảo hiểm tài chính phi nhân thọ theo Luật Chứng khoán và Đầu tư Australia năm 2001 (Australia Securities and Investment Act – ASIC Act).
Dựa trên góp ý của quần chúng, tháng 12 năm 2012, Chính phủ liên bang Australia tuyên bố sẽ thiết lập các định chế nhằm bảo vệ khách hàng trước những điều khoản hợp đồng bất bình đẳng (unfair contract terms – UCT) trong hợp đồng bảo hiểm với mục đích mang lại cho khách hàng tham gia bảo hiểm một mức độ bảo vệ tương đương với các khách hàng trong những hợp đồng bảo hiểm phi nhân thọ.
Áp dụng Luật Hợp đồng bảo hiểm – ICA
Luật Hợp đồng bảo hiểm áp dụng với hầu hết khách hàng và các loại hợp đồng bảo hiểm thương mại, ngoại trừ một số loại hợp đồng như bảo hiểm bắt buộc xe mô tô và bảo hiểm bắt buộc bồi thường cho công nhân, bảo hiểm hàng hải và các hợp đồng tái bảo hiểm.
Phạm vi và hàm ý của chế độ UCT đối với các sản phẩm bảo hiểm đã được thống nhất mặc dù vậy chế độ này được kỳ vọng sẽ áp dụng với cả các loại hợp đồng cá nhân và hợp đồng phi thương mại.
Chế độ bảo vệ khách hàng hiện có theo ICA
Chế độ bảo vệ khách hàng hiện có theo ICA được áp dụng trong các trường hợp mà chế độ UCT không đề cập tới, cụ thể là:
– Một doanh nghiệp bảo hiểm buộc phải thông báo cho người được bảo hiểm về những điều khoản bất thường của hợp đồng trước khi giao kết.
– Cả người được bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm có nghĩa vụ phải tuyệt đối trung thực. Không bên nào được phép viện dẫn một điều khoản của hợp đồng bảo hiểm nếu căn cứ đó có thể khiến họ vi phạm nguyên tắc tuyệt đối trung thực.
– Một doanh nghiệp bảo hiểm có thể bị cấm viện dẫn một điều khoản hợp đồng trong những trường hợp nhất định. Ví dụ, Chương 54 quy định thoát trách cho người được bảo hiểm khi có những hành vi bỏ qua hoặc thiết sót sau khi ký hợp đồng bảo hiểm mà trên cơ sở đó doanh nghiệp bảo hiểm có thể từ chối bồi thường (ví dụ một hành động của người được bảo hiểm được coi là cần thiết nhằm bảo vệ sự an toàn của một cá nhân nào đó hoặc nhằm bảo vệ tài sản).
Đề xuất sửa đổi ICA
Chế độ UCT được đề xuất sẽ dựa trên cơ sở chế độ UCT trong ASIC Act vốn chưa được áp dụng đối với các hợp đồng bảo hiểm.
Chế độ UCT được kỳ vọng sẽ áp dụng đối với các hợp đồng mua bán, cụ thể là các hợp đồng bảo hiểm theo mẫu chuẩn ngoại trừ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ. Đặc biệt:
– Chế độ này tuân thủ nguyên tắc trung thực tuyệt đối. Nghĩa là nếu một điều khoản trong hợp đồng được quyết định là không công bằng theo như chế độ này, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ bị coi là vi phạm nguyên tắc trung thực tuyệt đối và sẽ không được phép viện dẫn điều khoản đó nữa.
– Ngoài ra, tòa án toàn quyền định đoạt và phán quyết các biện pháp xử lý phù hợp nhất.
– Cục Chứng khoán và Đầu tư Australia (ASIC) và khách hàng đều sẽ có quyền khởi kiện như nhau.
– Các doanh nghiệp bảo hiểm sẽ có trách nhiệm chứng minh điều khoản đang bị nghi vấn đó thực sự cần thiết để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ.
– Trong ICA, ASIC sẽ có một loạt những quyền lực mới trong việc bắt buộc các doanh nghiệp bảo hiểm thi hành mà hiện nay cơ quan này chỉ có quyền lực đó trong phạm vi ASIC Act.
Các đề xuất cũng đề nghị chế độ UCT sẽ không được áp dụng đối với một điều khoản trong hợp đồng bảo hiểm:
– Đã xác định đối tượng chủ yếu của hợp đồng bảo hiểm (ví dụ: điều khoản tồn tại của đối tượng bảo hiểm).
– Có quy định các khoản thanh toán trước theo hợp đồng (ví dụ, phí bảo hiểm phải trả).
– Đó là điều khoản phải có hoặc được phép theo quy định của luật trong khối Commonwealth hoặc luật quốc gia hay luật trong vùng lãnh thổ quốc gia.
Các mục tiêu của chế độ UCT
Mục đích của chế độ UCT là giải quyết vấn đề tổn hai của khách hàng bằng cách mang lại những sự bảo vệ bổ sung cho khách hàng và người được bảo hiểm Australia. Điều đó có thể đạt được bằng cách tăng quyền hạn cho ASIC thực hiện các hành động đối với doanh nghiệp bảo hiểm, gia tăng rủi ro và trách nhiệm mà doanh nghiệp bảo hiểm phải gánh chịu. Đồng thời tòa án ở Australia cũng được quyền xác định xem một điều khoản nào đó trong hợp đồng bảo hiểm có bất bình đẳng hay không. Một điều khoản trong một hợp đồng bảo hiểm được coi là bất bình đẳng theo tòa án Australia nếu nó:
– Có thể gây ra sự không tương xứng đáng kể về quyền và nghĩa vụ giữa các bên trong hợp đồng;
– Có thể gây ra thiệt hại đối với một bên nào đó nếu được viện dẫn;
– Không cần thiết một cách hợp lý để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bên hưởng lợi nhờ vào điều khoản đó. Một điều khoản được coi là cần thiết một cách hợp lý nếu nó phản ánh việc lựa chọn rủi ro mà doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận.
Dựa trên ý nghĩa của chế độ UCT trong ASIC Act, kỳ vọng được đặt ra là nếu tòa án quyết định một điều khoản trong hợp đồng là không công bằng, điều khoản đó sẽ trở thành vô hiệu và người được bảo hiểm không bị ràng buộc bởi điều khoản đó nữa. Hợp đồng bảo hiểm sẽ tiếp tục ràng buộc các bên nếu nó vẫn có thể duy trì mà không cần có điều khoản đó nhưng điều khoản bất bình đẳng đó sẽ được xem như chưa từng tồn tại.
Ý nghĩa cơ bản
Cách thức mà chế độ UCT được xây dựng, hiểu và áp dụng sẽ mang những ý nghĩa đặc biệt đối với các doanh nghiệp bảo hiểm, các doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, tư vấn và các nhà quản lý. Các doanh nghiệp bảo hiểm sẽ phải đối mặt với một nhiệm vụ nặng nề đó là phân tích các sản phẩm cung cấp tại thị trường Australia để đảm bảo rằng các điều khoản hợp đồng của mình không vi phạm chế độ UCT. Điều cần thiết phải làm đó là:
– Đảm bảo các điều khoản của một hợp đồng bảo hiểm luôn minh bạch, được diễn đạt bằng ngôn ngữ đơn giản một cách hợp lý, dễ hiểu, trình bày rõ ràng và luôn sẵn có cho các bên;
– Hiểu chế độ mới và ảnh hưởng của nó đối với các điều kiện, điều khoản và việc định phí của hợp đồng bảo hiểm;
– Phân tích và hiểu hàm ý của định nghĩa của cụm từ “điều khoản bất bình đẳng”;
– Cân nhắc những hợp đồng nào sẽ được coi là một hợp đồng bảo hiểm theo mẫu chuẩn; và
– Xác định những điều khoản nào của hợp đồng bảo hiểm chuẩn sẽ được coi là “xác định đối tượng chủ yếu” và “điều khoản quy định các khoản trả trước”
Những thay đổi được đề xuất có thể mang lại những ảnh hưởng không mong muốn như thu hẹp phạm vi bảo hiểm và tăng phí bảo hiểm bởi ngành bảo hiểm sẽ phải đối mặt với những rủi ro tiềm ẩn tăng cao. Chính vì vậy, một điều rất quan trọng đối với cả khách hàng và ngành bảo hiểm đó là chế độ UCT cần phải được xây dựng rõ ràng, dễ áp dụng và cân đối một cách công bằng giữa lợi ích của khách hàng và lợi ích của doanh nghiệp bảo hiểm.
