Bảo hiểm là một ngành kinh doanh sôi động và đầy thách thức, trong đó rủi ro và lợi ích liên tục thay đổi. Tại Hội thảo về Khiếu nại bảo hiểm năng lượng do J.D. Power tổ chức gần đây tại Chicago, Hoa Kỳ, các phân tích đã chỉ ra 10 nhân tố chính có ảnh hưởng tới thị trường bảo hiểm ô tô và bảo hiểm tài sản và thiệt hại (P&C) trong vòng 3 đến 5 năm tới.
Thiên tai
Xét một cách tổng thể, năm 2015 vừa qua là một năm ít thiên tai. Quý I/2015, lợi nhuận của các công ty bảo hiểm tăng 97% so với cùng kỳ năm 2014 (đạt tốc độ tăng 95,7% so với Quý I/2013). Tuy nhiên, lũ lụt do cơn bão Patricia gây ra, mưa lớn tại vùng Bắc và Nam Carolina (Hoa Kỳ) và cháy rừng hồi đầu năm đã gây nên tổn thất tài sản khoảng 24 tỷ USD.
Biểu đồ dưới đây minh họa tổn thất bảo hiểm tài sản ước tính tại Mỹ trong 10 năm qua:
Năm
Số vụ thiên tai
Số vụ khiếu nại BH (triệu vụ)
Tổn thất BH tài sản (tỷ USD)
2005
24
4,4
62,3
2006
31
2,3
9,2
2007
23
1,2
6,7
2008
36
4,1
27,0
2009
27
2,2
10,5
2010
33
2,4
14,3
2011
30
4,9
33,6
2012
26
4,0
35,0
2013
28
1,8
12,9
2014
31
2,1
15,5
Rủi ro an ninh mạng
Năm 2012, doanh số bảo hiểm mạng máy tính đạt 850 triệu USD. Đến năm 2014, con số này tăng lên 2,5 tỷ USD trong khi giá trị tổn thất trên toàn cầu là 445 tỷ USD. Khoảng 90% phí bảo hiểm mạng máy tính xuất phát từ Mỹ. Khối Dịch vụ Nhà đầu tư của Moody’s dự báo tổng doanh thu phí bảo hiểm mạng máy tính năm 2016 tại Mỹ sẽ đạt tới 2,75 tỷ USD.
Theo công ty bảo hiểm Travelers Insurance, trong năm vừa qua, có khoảng 50% số doanh nghiệp quy mô nhỏ bị xâm nhập mạng và 60% số vụ tấn công mạng rơi vào các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ. Có ít nhất 34.529 vụ tấn công máy tính được ghi nhận mỗi ngày và phần lớn thông tin ăn cắp sau đó được bán trên trang Dark Web. Tất cả dữ liệu ăn cắp được đều rất giá trị, chẳng hạn như mã số an sinh xã hội hay bản ghi lịch sử chăm sóc sức khỏe. Những thông tin này đều được chào bán với giá cao hơn điện thoại di động hay password.
Phần mềm tống tiền (ransomware) và kỹ thuật lừa đảo qua mạng (social engineering) là hai loại rủi ro mới mà các nhà bảo hiểm và doanh nghiệp cần nắm vững khi xây dựng các chương trình quản trị rủi ro mạng máy tính.
Cụ thể, phần mềm tống tiền (ransomware) là loại malware sử dụng một hệ thống mật mã để mã hóa dữ liệu của cá nhân/tổ chức và đòi tiền chuộc để khôi phục lại.
Kỹ thuật lừa đảo qua mạng (social engineering) là phương pháp phi kỹ thuật đột nhập vào hệ thống hoặc mạng công ty. Social engineer (người thực hiện công việc tấn công bằng phương pháp social engineering) thường sử dụng điện thoại hoặc internet để dụ dỗ người dùng tiết lộ thông tin nhạy cảm hoặc sai khiến họ thực hiện thao tác nhằm chống lại các chính sách an ninh của tổ chức.
Các rủi ro mới xuất hiện
Có rất nhiều rủi ro mới xuất hiện mà nhà bảo hiểm cần nhận diện và quản lý do những hiểm họa mà chúng đem lại. Sự hợp pháp hóa “bồ đà” (marijuana), sử dụng ma túy khi lái xe và trích xuất dầu và khí từ đá phiến sét (fracking) là 3 rủi ro lớn nhất ảnh hưởng tới ngành bảo hiểm và đòi hỏi phải có những sản phẩm bảo hiểm riêng biệt trong thời gian tới.
Bồ đà (marijuana) là một loại thuốc sợi gây hưng phấn bao gồm lá, hoa, thân, hạt của cây dầu gai (ảnh) được xé nhỏ, phơi khô, trộn lại với nhau, thường được sử dụng hút trong tẩu, hoặc cuốn giấy như một loại thuốc lá – đang trở thành mối nguy hiểm lớn cho dân teen (giới trẻ) nhiều nước, với việc quan niệm hút bồ đà là thú tiêu khiển thông thường.
Ma túy – cả hợp pháp và không hợp pháp – ảnh hưởng tới các nghiệp vụ bảo hiểm ô tô, bảo hiểm tài sản và bảo hiểm bồi thường cho người lao động. Tại Mỹ, khoảng 40% lái xe trong số các vụ tai nạn xe hơi chết người được thử nghiệm dương tính với ma túy – tương đương với tỷ lệ lái xe sử dụng đồ uống có cồn. Tuy vậy, việc thử nghiệm ma túy rất phức tạp do có tới 430 dòng ma túy hoặc các chất chuyển hóa trong cơ sở dữ liệu an toàn đường bộ Hoa Kỳ. Cơ quan Quản lý an toàn giao thông đường bộ Hoa Kỳ cho biết có 22% số lái xe trên đường tham gia các khảo sát gần đây cho kết quả dương tính với ma túy hoặc một số loại dược phẩm khác.
Thêm vào đó, ngày càng nhiều bang của Mỹ hợp pháp hóa việc sử dụng bồ đà, gây tác động đáng kể tới người sử dụng lao động cũng như nhiều loại sản phẩm bảo hiểm. Điều này còn tạo ra xung đột giữa chính quyền các bang với doanh nghiệp bảo hiểm bởi chưa có quy định của chính quyền liên bang về vấn đề này.
Trích xuất dầu và khí từ đá phiến sét (fracking)
Theo nghiên cứu của Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS), hoạt động khai thác dầu và khí đốt tự nhiên có thể là nguyên nhân làm gia tăng động đất bắt đầu từ năm 2001 ở khu vực khí mêtan dọc theo ranh giới tiểu bang Colorado và New Mexico. Sự gia tăng này trùng với thời gian con người bắt đầu khai thác dầu khí từ đá phiến sét. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu USGS chưa tính toán chính xác được mối quan hệ nhân quả trực tiếp từ hoạt động khai thác dầu khí tới những trận động đất.
Giai đoạn 1975-2008, mỗi năm có từ 1 tới 3 trận động đất từ 3.0 độ richte trở lên tại bang Oklahoma, Hoa Kỳ. Con số này tăng đột biến lên 40 trận vào đầu năm 2009 khi chính quyền bang cho phép khai thác dầu khí từ đá phiến sét. Hiện nay, bang Oklahoma có số trận động đất từ 3.0 độ richte trở lên nhiều hơn cả California và dự kiến tính đến hết năm 2015, tổng số trận động đất tại khu vực này sẽ lên tới xấp xỉ con số 1.000. Người ta lo ngại rằng việc gia tăng số trận động đất quy mô vừa sẽ làm tăng rủi ro xảy ra những trận động đất lớn trong tương lai.
Ở những nơi dừng phun nước thải của hoạt động fracking, động đất cũng chấm dứt. Một mối quan ngại nữa là các thùng lớn chứa dầu đặt tại Oklahoma sau ngày 9/11. Mặc dù đến nay chưa có khiếu nại tổn thất nào từ các công ty sở hữu thùng dầu song các doanh nghiệp trong khu vực lân cận được khuyến cáo là cần cập nhật kế hoạch ứng phó thảm họa khẩn cấp nhằm phòng trường hợp rò rỉ dầu hoặc các biến cố khác.
Các yếu tố khác
Sự gia tăng hoạt động thâu tóm và sáp nhập (M&A) cũng là yếu tố có ảnh hưởng tới ngành bảo hiểm. M&A đem lại những lợi ích đáng kể cho doanh nghiệp song cũng làm phát sinh các chi phí ban đầu xảy ra trong quá trình hợp nhất nguồn lực, lực lượng lao động, phong cách và môi trường làm việc cũng như làm giảm thiểu các lựa chọn về những nguồn lực này trên các thị trường tương ứng.
Sự xuống cấp của cơ sở hạ tầng, của các đường ống do trải qua thời gian sử dụng và thiếu bảo trì, bảo dưỡng sẽ ảnh hưởng tới bảo hiểm tài sản và thiệt hại, đồng thời có thể làm hủy hoại môi trường.
Tại các thành phố bị ngập trong nước (do bão lụt, biến đổi khí hậu…) cũng sẽ có thể xuất hiện những hư hại cho nhà cửa, nền móng, công trình ngầm, đường ống dẫn khí và làm tăng nguy cơ xảy ra những tổn thất bảo hiểm P&C lớn.
Bên cạnh đó, rủi ro từ thiên tai và hỏa hoạn có thể sẽ tiếp tục gia tăng do tần suất và mức độ nghiêm trọng của chúng có ảnh hưởng tới các chuỗi cung ứng cũng như các khiếu nại bảo hiểm P&C trên phạm vi toàn cầu.
Như các nhà bảo hiểm và quản trị rủi ro đều biết, thách thức đặt ra trong thời gian tới là nhận biết được khoảng trống bảo hiểm cũng như cơ hội kinh doanh xuất phát từ các yếu tố kể trên. Một điều chắc chắn rằng chủ đề này sẽ không hề nhàm chán./.
